2024 yılının ilk üç ayında konut sektöründe yaşanan dinamikler ekonominin nabzını tutmaya devam ediyor. Resmi rakamlara göre, yılın ilk çeyreğinde toplam konut satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20,1 oranında artış göstererek 335 bin 786 adede ulaştı. Bu yükseliş, konut piyasasındaki hareketlilik ve tüketici talebinin canlı seyrettiğini gösterirken, ekonomik istikrar ve kredi koşullarındaki değişimlerin etkileri de yakından hissediliyor. Ancak yabancılara satılan konut sayısında yaşanan düşüş, sektörde farklı risklerin ve beklentilerin de varlığına işaret ediyor. Bu yazıda, Türkiye’nin konut pazarında 2024 yılının ilk çeyreğindeki gelişmeleri, nedenlerini ve geleceğe yönelik öngörüleri ekonomi perspektifiyle derinlemesine analiz edeceğiz.
Konut satışlarındaki yüzde 20,1’lik artış, ekonomik aktivitedeki bir canlanmanın ve vatandaşların konut sahibi olma arzusundaki artışın somut bir göstergesi olarak yorumlanabilir. Özellikle kış ayları boyunca yavaşlayan piyasalarda bahar dönemine girilmesiyle birlikte, tüketici güvenindeki toparlanma ve alım gücündeki sınırlı iyileşme konut satışlarına olumlu yansıdı. Konut kredisi faizlerindeki dalgalanmalar, devlet destekli kampanyalar ve sektörel indirimler, sonuç olarak satışlarda ciddi bir hareketlilik yarattı. Sektör temsilcileri ve ekonomistler, bu artışı ekonomik büyüme beklentileriyle paralel olarak değerlendirirken, özellikle alt ve orta gelir grubunun konut talebinin artması dikkat çekiyor.
Buna karşılık, yabancılara konut satışında yaşanan sert düşüş ayrı bir pencere açıyor. İlk çeyrekte sadece 4 bin 578 konutun yabancılara satılması, son 8 yılın en düşük rakamı olarak kayıtlara geçti. Bu düşüş, Türkiye’nin uluslararası yatırımcılar nezdindeki çekiciliğinde yaşanan erozyonun somut bir göstergesi. Döviz kurlarındaki dalgalanmalar, siyasi belirsizlikler ve küresel ekonomik ortamın giderek zorlu hale gelmesi, yabancı alıcıların piyasaya yaklaşımını etkileyen en önemli faktörler arasında yer alıyor. Diğer yandan, yurt dışı pazarlarda Türkiye’nin tanıtım faaliyetlerinin yeterince etkin olmaması ve rakip ülkelerin daha agresif politikalar uygulaması da bu azalmanın nedenleri arasında sıralanabilir.
Ekonomi uzmanları, yerli talebin artışına rağmen yabancı yatırımcının çekim gücünde yaşanan azalma durumunun, konut sektöründe yeniden dengelerin şekillenmesinin sinyali olduğunu belirtiyor. Yabancılara satışların azalması, uzun vadede sektörde cari açığın finansmanında ve döviz girdisinde olumsuz etkiler yaratabilir. Bu nedenle, sektörün dışa açılımını artırmak ve yabancı yatırımcıların sektöre olan ilgisini yeniden canlandırmak için kapsamlı stratejilerin geliştirilmesi gerektiği görüşü hakim. Politik istikrarın sağlanması, şeffaf regülasyonların oluşturulması ve teşviklerin doğru hedef kitlelere yönlendirilmesi uzun vadede piyasanın sağlıklı gelişimini destekleyecektir.
Bu yılın ilk çeyreğinde konut satışlarının toplamda artması, özellikle şehir içi konut projelerine yönelimin arttığını gösteriyor. Büyükşehirlerde ve çevresinde yeni projeler artarken, sosyal donatıların ve ulaşım altyapısının geliştirilmesi konut talebini tetikleyen bir unsur haline geldi. Yatırım amaçlı alımlar da bu dönemde canlanırken, fiyatların makul seviyelerde seyretmesi ev sahibi olmayı kolaylaştıran diğer etkenlerden biri oldu. Uzmanlar, özellikle genç nüfusun konut piyasasında aktif rol almasıyla, önümüzdeki dönemde talep yapısında önemli değişiklikler yaşanacağını öngörüyor.
Öte yandan, fiyat artışlarındaki kontrolsüzlük zaman zaman soru işaretleri doğuruyor. Bazı bölgelerde arz fazlası yaşanırken, diğer bölgelerde fiyatların çok hızlı yükselmesi, sektörde dengesizliklerin olduğunu gösteriyor. Bu durum, ev sahibi olmak isteyenlerin beklentilerini ve şirketlerin yatırım stratejilerini doğrudan etkiliyor. Ekonomi çevreleri, fiyatlandırma stratejilerinin piyasa koşullarına göre yeniden gözden geçirilmesinin ve şeffaflığın artırılmasının, uzun vadeli sürdürülebilirlik açısından önemli olduğunu vurguluyor.
Konut sektöründeki canlılık ile yabancı alımlar arasındaki uçurum, farklı ekonomik ve politik parametrelerin etkisini birlikte düşündürmeli. Türkiye’nin coğrafi konumu ve stratejik önemi, yabancı yatırımcılar için halen cazip olsa da, rekabet koşullarında yaşanan zorluklar sektöre olan güveni zayıflatabiliyor. Bölgesel krizler, küresel ekonomik yavaşlama ve ülke içinde yaşanan belirsizlikler, yatırımcıların karar süreçlerini doğrudan etkiliyor. Bu çerçevede, hükümet ve sektör paydaşlarının hedeflerini revize etmesi ve uluslararası piyasalarda daha etkili iletişim stratejileri geliştirmesi gerekliliği ortaya çıkıyor.
Yabancıya konut satışındaki azalışın nedenleri sadece ekonomik değil, aynı zamanda hukuki ve idari boyutları da içeriyor. Özellikle tapu işlemleri, mülkiyet haklarına dair bürokratik engeller ve prosedürel karmaşıklık, yabancı yatırımcıların iştahını azaltıyor. Sektör temsilcileri, bu konularda düzenlemelerin sadeleştirilmesi ve yatırımcılara yol gösterici desteklerin artırılması gerektiğinin altını çiziyor. Böylece, hem piyasa dinamizmi korunacak hem de yatırımcıların güveni sağlanacak.
Yerli talepteki artışa rağmen sektörün dışa açılımında yaşanan gerileme, döviz kazandırıcı faaliyetlerde sıkıntılar yaratabilir. Türkiye ekonomisinin döviz girişlerine ihtiyacı göz önüne alındığında, sektörün dış pazarlara açılması kritik önemde. Bu nedenle, devlet ve özel sektör işbirliğiyle uluslararası fuarlar, emlak tanıtım etkinlikleri ve yatırımcı destek hizmetlerinin güçlendirilmesi önemli adımlar olarak öne çıkıyor. Ayrıca, yabancı yatırımcılara yönelik finansman çözümlerinin geliştirilmesi ve vergisel teşviklerin sunulması da sektöre katkı sağlayabilir.
Uzun vadede sektörün sürdürülebilir büyümesi için konut arzının kalitesi ve çeşitliliği artırılmalı. Farklı gelir gruplarına yönelik proje geliştirilmesi, sosyal konutların teşvik edilmesi ve yenilenebilir enerji gibi sürdürülebilir yapım kriterlerinin benimsenmesi, hem iç talebin karşılanması hem de uluslararası rekabet gücünün yükseltilmesi açısından kritik. Ayrıca, dijital dönüşümün sektöre entegrasyonu ile satış, pazarlama ve müşteri ilişkileri süreçlerinin modernize edilmesi, sektörün geleceği için olmazsa olmazlar arasında yer alacak.
Ekonomik göstergeler ve piyasa raporları, 2024 yılının ikinci ve üçüncü çeyreklerinde konut sektörünün yine dalgalı bir seyir izleyebileceğine işaret ediyor. Faiz oranlarının seyri, kredi kullanımındaki değişimler, hükümet politikalarındaki güncellemeler ve küresel ekonomideki gelişmeler, konut piyasasının yönünü belirleyecek başlıca faktörler arasında sayılıyor. Özellikle enflasyon ve işsizlik oranlarının konut talebi üzerindeki etkileri, sıkı takip edilmesi gereken ekonomik parametreler olarak dikkat çekiyor.
Sonuç olarak, 2024’ün ilk çeyreğinde konut satışlarında yaşanan yüzde 20,1’lik artış umut verici bir gelişme olsa da, yabancıya satışlardaki tarihi düşük seviye sektör açısından riskleri de beraberinde getiriyor. Türkiye konut sektörü, hem iç pazardaki canlı talebi karşılamak hem de dış pazarlardaki rekabet gücünü artırmak için çok yönlü, stratejik adımlar atmak zorunda. Bu bağlamda, sektör paydaşlarının birlikte hareket etmesi, yenilikçi çözümler geliştirmesi ve ekonomi yönetiminin destekleyici politikaları hayata geçirmesi kritik önemde. Aksi halde, sektörün sürdürülebilirliği tehlikeye girebilir ve Türkiye ekonomisinin önemli dinamiklerinden biri olan konut piyasası beklenen katkıyı sağlayamayabilir.
