Türkiye’de ev hanımlarına yönelik emeklilik düzenlemesi uzun süredir gündemde. Son gelişmeler ise bu konuda önemli adımların yakın gelecekte atılacağını gösteriyor. Sosyal güvenlik sistemine dahil olmayan, yani aktif sigortası bulunmayan ev hanımlarına yönelik isteğe bağlı sigorta uygulamasının hayata geçirilmesi planlanıyor. Bu hamle, kadınların çalışma hayatına doğrudan katılımı sağlanmadan da sosyal güvence elde etmelerini mümkün kılacak. Ancak, düzenlemenin detayları ve uygulama şekli üzerine tartışmalar devam ediyor. Devletin prim desteği ile ilgili öneriler de bu kapsamda değerlendirilmekte.
Aktif sigortası olmayan ev kadınları, sosyal güvenlik kurumlarına kayıtlı olmadıkları için ne yazık ki emeklilik hakkından mahrum kalıyordu. Bu durum hem kadınların ekonomik bağımsızlıklarını edinmelerini zorlaştırıyor hem de ilerleyen yaşlarda sosyal yaşamlarını olumsuz etkiliyor. Yeni önerilen düzenleme ise, isteğe bağlı sigorta aracılığıyla bu açığın kapatılmasını hedefliyor. Ev hanımları, kendi primlerini kendileri ödeyerek veya devletin destek verdiği modelle sigorta sistemine dahil olacaklar. Bu da onların emeklilik ve sağlık hizmetlerinden faydalanabilmesini mümkün kılacak.
Teklif edilen modelde devletten beklenen prim desteği, ödenecek primin üçte biri oranında olacak. Diğer bir deyişle, ev hanımları primlerinin yalnızca yüzde 66’sını ödeyecek; geri kalan kısmı devlet tarafından karşılanacak. Bu destek, ev kadınlarının düşük gelirle prim ödemekte zorlanabileceği gerçeği göz önünde bulundurularak öneriliyor. Ancak devlet desteklerinin asgari ücret sınırına bağlanması, primin yüksek işçilik ya da farklı maaş seviyelerinden hesaplanmasını engelleyecek. Dolayısıyla, devlet desteği en çok asgari ücret üzerinden prim ödeyenleri kapsayacak.
Emeklilik demek, birey için sosyal güvence ve ekonomik bağımsızlığın sembolü anlamına gelir. Kadınların iş gücüne katılım oranlarının artırılması, sadece ekonomik büyüme değil toplumsal refah açısından da kritik önemde. Türkiye’de kadın istihdamının yeterli seviyede olmadığı göz önüne alındığında, ev hanımlarına yönelik sigorta teşvikinin olumlu bir adım olduğu söylenebilir. Ancak burada asıl önemli olan, sistemin sürdürülebilir olması ve ev kadınlarının bu haklardan etkin biçimde yararlanabilmeleridir. Aksi halde, yapılacak düzenlemeler kağıt üzerinde kalabilir.
Bu noktada, uygulamanın başlama tarihi ve başvuru süreci büyük önem taşıyor. Yetkililer, ev hanımlarına yönelik emeklilik sisteminin 5 yıl içinde hayata geçirileceğini belirtiyor. Böylece kısa sürede milyonlarca kadın için sosyal güvence fırsatı doğacak. Başvuruların başlaması ile birlikte bilinçlendirme faaliyetlerinin de önemi artacak. Kadınların sisteme güven duyup, sigorta primlerini düzenli ödemeleri teşvik edilmelidir. Ayrıca, bu uygulamanın köklü sosyal yapıyı ne ölçüde değiştireceği de önümüzdeki yıllarda yakından izlenmelidir.
Yakından bakıldığında, devletin sigorta primlerinin üçte birini karşılama önerisi oldukça dikkate değer. Çünkü bu tür destekler, vatandaşlar nezdinde sigorta bilincini ve sistemine güveni artırıyor. Ancak devlet bütçesi üzerindeki yük ve uygulamanın mali boyutu da göz ardı edilmemeli. Uzmanlar, bu projenin kapsam ve destek oranlarının, ekonomik durumun değişkenliği dikkate alınarak düzenli aralıklarla revize edilmesi gerektiğini savunuyor. Çünkü sosyal sigorta sistemleri esnek ve toplumun ihtiyaçlarına duyarlı olmak zorunda.
Diğer taraftan, bu düzenleme kadınların yalnızca emeklilik hakkı değil sağlık gibi diğer sosyal güvenlik haklarına da sahip olmasını sağlayacak. Bu açıdan, eşsiz bir fırsat sunuluyor. Kadınların çoğunlukla evde bakım hizmetlerine odaklandığı düşünüldüğünde, bu destek sosyal hayatta daha aktif olmalarına ve sağlık harcamalarında devlet güvencesi altında olmalarına olanak tanıyacak. Toplumda kadınların ekonomik ve sosyal olarak güçlendirilmesi, aile kurumunun da sağlıklı yürümesine katkı sunar.
Ancak, düzenlemenin detayları henüz netleşmediği için pek çok soru işareti var. Örneğin, prim ödemeleri düzenli yapılmazsa ne gibi yaptırımlar uygulanacak, veya hangi ev kadınları bu kapsamda öncelikli olacak gibi konular kesinleşmiş değil. Ayrıca, kırsal alanlarda ve düşük gelirli bölgelerde sosyal güvenlik sistemine erişimin artırılması için ek tedbirler alınmalı. Çünkü bu projenin başarıya ulaşması için sadece prim desteği değil, aynı zamanda eğitim ve farkındalık kampanyaları kaçınılmaz.
Sosyal güvenlik sistemine ev hanımlarının dâhil edilmesi, kadınların iş gücüne katılımının önündeki engellerin azaltılması açısından önemli bir adımdır. Bu adım aynı zamanda ekonomik büyümenin ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin desteklenmesi açısından da olumlu bir sinyal veriyor. Ancak, kadınların emeklilik hakkını elde etmesinin önündeki engeller sadece prim sorunuyla sınırlı değil. İşte bu yüzden, kapsamlı bir yaklaşımla, sosyal politikalarla desteklenmesi gerekiyor.
Bir eleştiri de şu yönde olabilir: Sosyal devlet anlayışının gereği olarak ev hanımlarının primlerinin üçte birinin devlet tarafından karşılanması güzel bir başlangıç. Ancak sistemin sürdürülebilirliği ve genişletilmesi açısından bu desteğin sadece asgari ücret ile sınırlandırılması istihdamda adaletsizliğe yol açabilir. Dolayısıyla en azından orta vadede prim desteğinin gelir seviyesine göre ayarlanması, değiştirilebilir olması gerekir. Aksi halde, yüksek gelirli kesim bu sistemden faydalanamayacak ya da bu sistem yetersiz kalacaktır.
Sonuç olarak, ev hanımlarına yönelik bu yeni emeklilik düzenlemesi, sosyal güvenlik kurumlarını genişletme ve kadınların toplumdaki yerini güçlendirme amacı taşıyor. Kapsayıcı ve sürdürülebilir bir yapı kurulduğunda, Türkiye’de kadınların sosyal güvenlik haklarına erişimi artacak ve toplumun tüm kesimleri bundan faydalanacak. Ancak başarılı bir uygulama için, yasaların net ve uygulanabilir olması, devletin sağladığı desteklerin açıkça tanımlanması ve geniş kitlelere etkin şekilde duyurulması gerekiyor.
Önümüzdeki 5 yıl içinde yürürlüğe girmesi beklenen bu düzenleme, Türkiye’de sosyal güvenlik sistemine yeni bir perspektif kazandıracak. Ev kadınlarının emeklilik hakkını elde etmeleri sadece bireysel bir kazanım olarak kalmayıp, toplumsal cinsiyet eşitliği ve ekonomik kalkınma açısından da önemli bir gelişme olarak değerlendirilmeli. Bu yüzden kamu otoriteleri, sivil toplum örgütleri ve medya kurumlarının bu süreci yakından takip edip doğru bilgilendirmeyi yapmaları büyük önem taşıyor. Umarız, atılacak adımlar kadınların hayat kalitesini gerçekten artırır ve uzun vadede daha kapsayıcı bir sosyal güvenlik sistemine dönüşür.
