İleri evre küçük hücreli dışı akciğer kanserinde (KHDAK), standart tedavi seçeneklerinin yetersiz kaldığı hastalarda yeni ve etkili çözümler geliştirmek, kanser tedavisinde kritik bir öncelik olarak öne çıkmaktadır. Yakın tarihte BMC Cancer dergisinde yayımlanan çığır açıcı bir çalışma, bronşiyal arter kemoterapi embolizasyonu / infüzyonu (BACE/B) ile iyot-125 brakiterapisinin kombine edildiği güçlü bir kurtarma tedavisini tanıttı. Ağır tedavi görmüş KHDAK hastaları üzerinde yapılan bu retrospektif analiz, bu çift modlu tedavinin etkinlik ve güvenlik açısından umut verici sonuçlarını ortaya koyuyor. Standart tedavilerin etkisiz kaldığı durumlarda yeni bir terapi alternatifi olarak, bu yöntem hastalar için yeni bir umut kapısı aralıyor.
Araştırmada, standart tedaviler sonrası yanıt vermeyen ileri evre KHDAK hastalarında bronşiyal arter kemoterapi embolizasyonu veya infüzyonunun, lokalize iyot-125 brakiterapi ile kombine edilmesi değerlendirildi. Ocak 2019 ile Nisan 2024 tarihleri arasında tedavi gören 45 hastanın verileri retrospektif olarak incelendi. Amacın yalnızca tedavinin etkinliğini ölçmek değil, aynı zamanda optimal başlanma zamanını tespit etmek olduğu belirtildi. Dünya genelinde akciğer kanseri yüksek ölüm oranlarıyla lider hastalık olmayı sürdürürken, uzun süreli yanıt veren ve tolere edilebilir yan etkilerle uygulanabilen kurtarma tedavilerine duyulan ihtiyaç giderek büyüyor.
Bronşiyal arter kemoterapi embolizasyonu, intervensiyonel radyolojide kullanılan ve tümörü besleyen bronşiyal arterler yoluyla kemoterapötik ajanların direkt olarak verilmesini sağlayan bir tekniktir. Bu sayede ilaçlar tümör bölgesinde yüksek konsantrasyona ulaşırken sistemik toksisite azalmaktadır. Benzer bir yöntem olan infüzyon terapisi ise aynı arter yoluyla kemoterapinin sürekli verilmesini sağlar. Bunların iyot-125 brakiterapi ile birleştirilmesi, tümöre hem kemoterapi hem de radyasyon yoluyla eş zamanlı saldırı düzenleyerek sinerjik bir hücre öldürücü etki yaratır.
Çalışmada 66 yaş ortalamasına sahip; hem erkek hem kadın, gelişmiş evrede ve önceki standart tedavilere yanıt vermemiş 45 hasta yer aldı. Bu grup, prognoz açısından zorlu bir alt grubu temsil etmekte; mevcut tedavi seçeneklerine dirençli ve yaşam kalitesi düşük hastalardır. Araştırmacılar, kombinasyon tedavisinin başlanma zamanına göre iki alt grup oluşturdu: erken ve geç müdahale alanlar. Böylece, erken kurtarma tedavisinin sağkalımı ve hastalık kontrolünü nasıl etkilediği test edildi.
Tedavi sonuçları objektif yanıt oranı (ORR), hastalık kontrol oranı (DCR), progresyonsuz sağkalım (PFS), toplam sağkalım (OS) ve güvenlik profilidir. Üç ay sonrası değerlendirildiğinde, ORR %71,11 oranında görüldü; bu oran, tümörde küçülme veya stabilizasyon sağlandığını gösteriyor. DCR ise %95,56’ya ulaştı; yani hastaların büyük çoğunluğunda hastalık ilerlemesi engellendi. Bu veriler, kombine tedavinin tümör büyümesini durdurmada yüksek başarısını yansıtıyor.
Tüm cohortta medyan progresyonsuz sağkalım 12 ay olarak raporlandı ki, bu ileri evre ve tedaviye dirençli KHDAK için oldukça değerli bir gelişme. Ayrıca medyan toplam sağkalım da 20 ay düzeyindedir; bu sonuçlar, standart kurtarma tedavilerinden çok daha üstün bir klinik fayda ortaya koyuyor. Kombinasyonun bu süreleri anlamlı şekilde artırması, terapötik etkililiğin göstergesidir.
Alt grup analizinde erken müdahale alan hastaların çok daha iyi sonuçlar elde ettiği görüldü. Erken tedavi grubunda medyan PFS 15,5 ay iken geç müdahale grubunda 9 ay olarak bulundu; bu fark istatistiksel olarak anlamlı (p=0,007). Sağkalımda da belirgin farklılıklar vardı: erken müdahale hastaları 27,5 ay yaşarken geç grup 15 ayda yaşamını yitirdi (p<0,001). Bu veriler, tedaviye ne kadar erken başlanırsa o kadar etkili ve yaşamı uzatıcı olduğunu göstermekte.
Bu bulgular, hastaların standart tedavi başarısızlığından sonra mümkün olan en kısa sürede kombine terapiye yönlendirilmesinin önemini vurguluyor. Hastalık seyrinde erken müdahale, tümörün daha duyarlı olduğu ve hastanın performans durumunun daha iyi korunduğu dönemi yakalamayı sağlar. Böylece hem yaşam süresi hem de yaşam kalitesi anlamlı ölçüde artar. Klinik protokollerde hızlı hasta sevk ve tedavi başlanmasının hayat kurtarıcı olduğu ortaya çıkmaktadır.
Yan etki profili de tedavinin kabul edilebilirliğinde kritik unsur. İleri evre ve yorgun hastalar için toksisite düşük seviyede kalmalıdır. Çalışmada ciddi komplikasyon rapor edilmedi ve hafif yan etkiler kabul edilebilir sınırlar dahilindeydi. Lokalize arter yoluyla hem kemoterapi hem de radyasyonun verilmesi, sistemik toksisiteyi ve çevre dokulara zarar riskini önemli ölçüde azalttı. Bu sayede hastalar tedaviyi daha kolay tolere etti.
Kombine yaklaşımın başarısı, kemoterapinin ilaç direncini aşan, tümöre etkili dozda ulaştırılması ve brakiterapinin direkt tümör içine verilen radyasyonu sağlamasında yatmaktadır. Tümörün beslenmesinin kesilmesi ve lokal tümör yüküne yüksek radyasyon dozu, tümör büyümesini durdurur ve hücre ölümünü tetikler. Böylece sistemik ajanların ulaşamadığı noktalarda bile güçlü bir etkinlik sağlanmış olur.
Elde edilen optimize sonuçlar, daha büyük kohortlarla ve ileriye dönük klinik çalışmalarda bu tedavinin etkinliği ve güvenliğinin teyit edilmesini gerektiriyor. Ayrıca, hasta seçimi kriterleri, doz ayarlamaları ve tedavi sırasının optimize edilmesi için araştırmalar yapılmalı. Gelişmiş görüntüleme ve moleküler tanı yöntemleri sayesinde doğru adayların belirlenmesi, maksimum fayda minimum risk prensibine uygun tedavi sunmayı olanaklı kılacaktır.
Tedaviye verilen yanıt ve direnç mekanizmalarının biyolojik altyapısının anlaşılması, kişiye özel tedavi stratejileri geliştirilmesinde altın anahtar niteliğindedir. Etkililiği veya toksisiteyi öngörebilen biyobelirteçlerin keşfi, hastalara özgü daha hassas ve optimize edilmiş yaklaşımların uygulanabilmesini sağlar. Böylece KHDAK tedavisinde yeni dönemin kapıları aralanır.
Çalışmanın retrospektif yapısı ve sınırlı hasta sayısına rağmen, intervensiyonel radyoloji teknikleri ile iç radyoterapinin kurtarma tedavisinde yer alabileceğine dair önemli bir ilk kanıt sunulmaktadır. İmmünoterapiler ve hedefe yönelik ajanlarla direnç geliştiğinde, böyle lokalize yaklaşımlar tedavi boşluklarını doldurabilir. Ayrıca sistemik tedavilerle kombine edilip sinerjik etkiler yaratabilir veya solo alternatif olabilirler.
Bu bulguların klinik uygulamaya geçişi için onkologlar, girişimsel radyologlar ve radyasyon terapistlerinin beraber çalışması şarttır. Tedavinin yaygınlaşması için eğitim, altyapı yatırımları ve hasta bilinçlendirme çalışmaları hızlandırılmalıdır. Multidisipliner iş birliği, yeni tedavi modalitesinin başarılı entegrasyonunda kilit rol oynayacaktır.
Sonuç olarak, bronşiyal arter kemoterapi embolizasyonu / infüzyonu ile iyot-125 brakiterapisinin kombinasyonu, standart tedavi başarısızlığı yaşayan ileri evre KHDAK hastalarında umut ışığı olmaktadır. Yüksek hastalık kontrolü, uzun sağkalım süreleri ve düşük toksisite sayesinde modern kanser tedavisinin yenilikçi ve etkili örneklerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Bu tedavi, akciğer kanseri yönetiminde yeni ufukların açılmasında önemli bir mihenk taşı olmaya adaydır.
Gelecekte yapılacak çalışmalarda, bu kurtarma tedavisinin standartlaşarak tüm dünya kliniklerinde uygulanmasıyla, yüksek ölüm oranlarıyla bilinen akciğer kanseri mortalitesinin azaltılması mümkün olabilir. Hedefe yönelik ilaç dağıtımı ve lokalize radyasyonun uyumlu kullanımı, ileri evre KHDAK tedavisinde devrim niteliğinde değişiklikler yaratabilir. Böylece hastalar, hastalıklarının son evresinde dahi daha etkili ve kişiselleştirilmiş tedavi alternatiflerine kavuşacaktır.
—
Araştırma Konusu: İleri evre küçük hücreli dışı akciğer kanserinde standart tedavi başarısızlığı sonrası kurtarma tedavisi olarak bronşiyal arter kemoterapi embolizasyonu/infüzyon ve iyot-125 brakiterapinin etkinliği ve güvenliği
Makale Başlığı: Bronchial arterial chemoembolization/infusion combined with iodine-125 brachytherapy in advanced non-small cell lung cancer: a promising salvage therapy after standard treatment failure
Web References: https://doi.org/10.1186/s12885-025-13949-9
Doi Referans: https://doi.org/10.1186/s12885-025-13949-9
Resim Credits: Scienmag.com
Anahtar Kelimeler: ileri evre akciğer kanseri tedavisi, bronşiyal arter kemoterapi embolizasyonu, iyot-125 brakiterapi, kurtarma tedavisi, küçük hücreli dışı akciğer kanseri, intervensiyonel radyoloji, tedavi etkinliği, akciğer kanseri sağkalımı, kemoterapi dirençli akciğer kanseri, lokal radyoterapi, kombine tedavi stratejileri, akciğer kanseri yanıt oranı
