Türkiye’de kamu kurum ve kuruluşlarının personel servis araçlarına ilişkin yönetmelikte yapılan son değişiklik, sektörde hareketlilik yaratırken, yapılan düzenlemenin hem avantajları hem de eleştirileri beraberinde getirdi. Bilindiği üzere, kamu kurumları ve bağlı birimlerin personel taşımacılığında kullanılan araçların belirli yaş sınırları bulunuyor. Ancak yönetmelikte yapılan revizyon ile bu yaş sınırlarının yükseltilmesi kararlaştırıldı. Peki, bu değişiklik ne tür etkiler doğuracak? Kamu ve özel sektör arasındaki dinamiklerde nasıl bir farklılık oluşturacak? Öncelikle, detaylarıyla değişikliğin içeriklerine odaklanmak gerekiyor.
Önceki uygulamada, kamu personel servis araçlarının yaş sınırı genel olarak 10 yıl ile sınırlıydı. Bu yaş sınırı, araçların daha sık yenilenmesi ile yolcu güvenliğinin ve konforunun artırılması amacıyla uygulanıyordu. Ancak, yönetmelikte yapılan son güncelleme ile bu sınır 12 yıla çıkarıldı. Yani, artık kamu kurumları daha eski modellerdeki araçlarla da personel servisi yapabilecek. Yönetmeliğin bu bölümü, özellikle bütçe kısıtlamaları ile karşı karşıya olan kamu kurumları için esneklik getiren bir düzenleme olarak görülüyor. Ancak, bu değişiklik beraberinde bazı risk ve endişeleri de taşıyor.
Araç yaş sınırlarının yükseltilmesi ile kamu kurumlarının maliyetlerinde azalma yaşanması bekleniyor. Çünkü yeni araç alımı hem yüksek yatırım maliyeti hem de bakım giderleri anlamına geliyor. Yaş sınırının uzatılmasına bağlı olarak araçların çalışma süreleri artarken, bütçe ayarlamalarında da rahatlama sağlanabilecek. Bu durumun ekonomik açıdan olumlu etkileri olduğu aşikâr ve birçok kurumun buna olumlu yaklaşacağı öngörülüyor. Ancak mesele yalnızca maliyet değil; servis araçlarının güvenliği ve kullanıcı memnuniyeti gibi kritik boyutlar da bulunuyor.
Uzmanlar ve sektör temsilcileri ise kararın getirdiği risklere vurgu yapıyor. Daha eski yaşta araçlar, teknik arızalara daha yatkın olabilir ve güvenlik standartlarında beklenen performansı gösteremeyebilir. Bu duruma bağlı olarak, personel servislerinde yaşanan kazaların ve arızaların artabileceği endişesi gündeme geliyor. Servislerin kalitesinin düşmesi kamu çalışanlarının motivasyonunu olumsuz etkileyebilir. Genel olarak bakıldığında, araçların bakım ve periyodik kontrollerinin öneminin bu yeni düzenlemede daha da ön plana çıkacağı aşikar. Yönetmelikte bakıma ilişkin detayların nasıl uyarlanacağı da merak konusu.
Diğer taraftan, bu değişiklik kamu ihalelerinde de farklılaşmaların yaşanmasına yol açabilir. Servis araçlarının yaş sınırındaki esnekliğin artması, ihalelerde daha geniş araç yelpazesinin teklif edilmesini sağlayacak. Bu da rekabeti artırırken fiyatların düşmesine katkıda bulunabilir. Kamu ihaleleri açısından avantajlı bir durum olan bu esneklik, sektördeki firmalara farklı stratejiler geliştirme fırsatı sunuyor. Ancak, rekabetin artması kalitenin düşmesine de neden olabilir endişesi mevcut. Burada denetim mekanizmalarının sağlıklı çalışması kritik rol oynayacak.
Çevresel etkiler açısından da değerlendirme yapmak gerekiyor. Yaşları daha yüksek olan araçların yakıt tüketim oranları, emisyon değerleri genellikle yeni araçlara kıyasla daha yüksek oluyor. Dolayısıyla, yönetmelikteki bu değişiklik çevre kirliliği konusunda negatif bir etki yaratabilir. Türkiye’nin çevresel hedefleri ve karbon salınımı azaltma planları bağlamında araçların yaşının artışı, sürdürülebilirlik hedeflerine ters düşebilir. Kamu kurumları ve devlet politikaları arasında bu konuda koordinasyonun sağlanması önemli hale geliyor.
Ulaşım güvenliği perspektifinden bakıldığında da soru işaretleri var. 12 yıllık araçların teknik donanımlarının, motor performanslarının ve güvenlik ekipmanlarının güncel standartları ne kadar karşılayacağı konusunda net bir bilgi bulunmuyor. Özellikle fren sistemleri, hava yastıkları ve elektronik kontrol sistemleri gibi alanlarda eski araçların yetersiz kalması, risk düzeyini artırabilir. Personel servislerinde bu risklerin minimize edilmesi gerekliliğine rağmen yaş sınırının uzatılması bu risklerin tam anlamıyla ortadan kalkmadığını göstermekte.
Bununla birlikte, kamu çalışanlarının servis araçlarının kalitesi konusundaki beklentileri ve talepleri de değişiklikten etkileniyor. Daha eski araçlarla seyahat etmenin getirdiği konforsuzluk, çalışma motivasyonunu etkileyebilir. Kurumların bu konuda ekstra önlem alarak servis araçlarını iyi durumda tutması, düzenli bakım ve temizlik faaliyetlerine ağırlık vermesi gerekiyor. Aksi takdirde personel memnuniyetinde düşüş yaşanması kaçınılmaz olabilir. Servis kalitesinde düşüş, kamu kurumlarının insan kaynakları yönetimini olumsuz yönde etkileyebilecek önemli bir parametre.
Özel sektörle karşılaştırıldığında ise durum farklı bir boyut kazanıyor. Özel sektörde genellikle servis araçlarının yaşı daha sıkı bir şekilde kontrol ediliyor ve yenileme sıklığı daha yüksek tutuluyor. Kamu sektöründeki esneklik, özel sektörde rekabet avantajı yaratabileceği gibi, kamu-halk hizmetleri alanında kalite algısını da etkileyebilir. Özel sektörün daha sık araç yenilemesi kamu kurumlarından beklentileri artırıyor, bu da personel servislerinde standartların korunması gerektiğini işaret ediyor. Burada kamu sektörü ve özel sektör arasındaki uyumun sağlanması sürdürülebilir taşımacılık için önemli.
Sonuç olarak, kamu kurum ve kuruluşlarının personel servis hizmetlerinde araç yaş sınırlarının yükseltilmesi, ekonomik tasarruf sağlasa da beraberinde birtakım riskler kaçınılmaz olarak geliyor. Yönetmelik değişikliği kamu bütçelerine nefes aldırabilir; ancak araçların teknik ve güvenlik açıdan yeterli olduğunu kabul etmek güç. Bu noktada yapılacak etkin denetimler, düzenli bakım uygulamaları ve personelin görüşlerinin dikkate alınması elzemdir. Kamu personelinin güvenliği ve konforu herhangi bir maliyet unsurunun önüne geçmeli. Yönetmeliğin uygulanma süreci, kamu-özel sektör işbirliği ve sürdürülebilirlik ilkeleriyle şekillendirilmeli.
Tüm bu unsurlar göz önüne alındığında, değişikliğin kapsamlı bir değerlendirmeye tabi tutulması gerekiyor. Türkiye’de kamu personeline yönelik servis taşımacılığının kalitesinin yükseltilmesi, ulaşım güvenliğinin artırılması ve çevresel etkilerin azaltılması adına somut adımlar atılmalı. Yönetmelik değişikliği, sadece bir yaş sınırı esnetmesinden ibaret olmamalı; taşıma hizmetlerinin bütüncül olarak iyileştirilmesi için bir başlangıç noktası olmalı. Böylece hem kamu kurumları hem de çalışanlar kazanabilir, sürdürülebilir bir uygulama alanı yaratılabilir.
