Küresel ölçekte en sık görülen ve en yüksek ölüm oranlarına sahip kanserlerden biri olan kolorektal kanser (KRK), genetik, epigenetik, bağışıklık sistemine ilişkin ve çevresel faktörlerin karmaşık etkileşimi sonucunda ortaya çıkıyor. Yaşlanan nüfuslarla birlikte KRK görülme sıklığı artmaya devam etmekte, bu da hastalığın moleküler mekanizmalarının daha derinlemesine anlaşılmasını zorunlu kılmaktadır. Son yapılan çalışmalar, tümör baskılayıcı proteinler, onkogenik mutasyonlar ve sistemik inflamasyon arasındaki crosstalk’a yeni bir ışık tutarak; KRK’de prognostik ve terapötik açıdan ümit vaat eden yaklaşımların önünü açmaktadır.
Yakında BMC Cancer dergisinde yayımlanacak çığır açıcı bir araştırma, KRK hastalarında üç önemli plazma proteini—APC, KRAS ve TP53—ve bunların inflamatuar indekslerle ilişkisini detaylı şekilde incelemiştir. Çalışmada, moleküler tekniklerin en güncel örneklerinden olan gerçek zamanlı PCR (real-time PCR) kullanılarak KRAS mutasyonları hassas biçimde tespit edilmiş, ELISA yöntemiyle bu proteinlerin plazma düzeyleri ölçülmüştür. Elde edilen veriler, tümör ilerleyişine etki eden kompleks biyolojik etkileşimleri açıklamak açısından önemli bilgiler sunmaktadır.
Çalışmanın merkezinde yer alan KRAS mutasyonlarından özellikle G12V varyantı, uzun süredir anormal sinyal yolakları aracılığıyla kanser gelişimini desteklemesiyle bilinmektedir. KRAS mutasyonları, KRK’de hedefe yönelik tedavilere direnç gelişiminin başlıca nedenlerinden biri olarak kabul edilmekte, bu da onları hem klinik zorluk hem de önemli bir moleküler belirteç haline getirmektedir. Araştırmacılar, sadece KRAS değil aynı zamanda tümör baskılayıcı genler APC ve TP53’e odaklanarak, yalnızca tümör mikroçevresinde değil, sistemik düzeyde de biyobelirteçlerin rolüne ışık tutmak istemiştir.
Elde edilen veriler doğrultusunda, KRK hastalarında inflamatuar indeksler olan monosit/lenfosit oranı (MLR), trombosit/lenfosit oranı (PLR) ve nötrofil/lenfosit oranı (NLR)’nin sağlıklı bireylere kıyasla anlamlı şekilde arttığı gözlenmiştir. Bu indeksler, rutin kan sayımlarından elde edilen ve konakçının inflamasyon ve bağışıklık sisteminin durumunu yansıtan surrogat belirteçler olarak işlev görmektedir. Artış göstermeleri, tümörün ilerleme evresi ve prognozu ile yakından ilişkilidir; bu da kanser hücreleri ile konakçı immün yanıt arasındaki dinamik etkileşimin bir göstergesidir.
Özellikle dikkat çeken bir bulgu, progresif aşamadaki kolorektal kanser hastalarında plazma TP53 protein düzeylerinin artmasıdır. TP53, hücre içi ortamda hücre döngüsü düzenleyici ve apoptozu tetikleyici bir tümör baskılayıcı olarak bilinirken; plazmadaki yüksek seviyelerinin hastalığın yükü ve ilerlemesi hakkında bilgi verebilecek potansiyel bir biyobelirteç olduğunu göstermektedir. Buna karşın APC ve KRAS proteinlerinin plazma düzeylerinde evreler arasında anlamlı bir farklılık saptanmamış, bu proteinlerin etkilerinin daha çok hücre içi mekanizmalarda gerçekleştiği düşünülmüştür.
KRAS mutasyonlarının G12V varyantı ve yüksek PLR değerleri arasındaki bağlantı, KRK’de genotip-fenotip ilişkileri hakkında önemli veriler sunmaktadır. Trombositlerin tümör metastazı, anjiyogenez ve immün kaçışta aktif rol aldığı bilinmektedir. Yüksek PLR değerleri, onkogenik KRAS sinyalizasyonunun tetiklediği tümör dostu sistemik ortamı yansıtabilir. Bu ilişki, PLR’nin KRAS mutasyonlu agresif tümörleri tespit etmek için ekonomik ve etkili bir klinik biyobelirteç olabileceği fikrini doğurmaktadır.
Çalışmanın önemli bir diğer noktası, inflamatuar indeksler ile plazma seviyelerindeki tümör baskılayıcı proteinler, özellikle TP53 ve APC arasındaki anlamlı ilişkiyi açığa çıkarmasıdır. Bu bulgu, sistemik inflamasyon ve tümör baskılayıcı proteinlerin dinamiklerinin karşılıklı etkileşim içinde olabileceğini ve bu karşılıklı etkileşimin tümörün ilerleyişini modüle edebileceğini göstermektedir. Böylece kolorektal kanserin sadece lokal bir doku patolojisi değil, bütüncül bir sistemik hastalık olarak değerlendirilmesini gerektirmektedir.
Bu sonuçlar, klinik uygulamalar açısından birçok fırsat sunmaktadır. Yükselmiş inflamatuar indeksler, hastaların hastalık şiddeti ve ilerleme riski bakımından sınıflandırılmasında hekimlere yardımcı olabilir. Plazma TP53 seviyelerinin takip edilmesi, özellikle ileri evre hastalarda tümör dinamiklerinin invaziv olmayan bir şekilde izlenmesini sağlayabilir. Bunlara ek olarak, KRAS mutasyon alt tiplerinin plazma analizleri yoluyla belirlenmesi, tedavi stratejilerinin özelleştirilmesinde önemli bir rol oynayabilir ve hedefe yönelik ya da immünomodülatör tedavilere yönlendirebilir.
Teknolojik açıdan, KRAS mutasyonlarının tespitinde gerçek zamanlı PCR kullanımının teşhis hassasiyetini kayda değer biçimde artırdığı vurgulanmalıdır. Bu yöntem, belirli DNA dizilerini gerçek zamanlı olarak çoğaltarak, sonuçların hızlı ve nicel olarak elde edilmesini sağlamaktadır. Protein düzeylerinin ölçümünde ELISA kullanılması ise genetik mutasyonlar ile fonksiyonel protein ekspresyonu arasındaki ilişkiyi kurmada sağlam bir yöntem olarak öne çıkmıştır ve bu iki teknolojinin entegrasyonu moleküler araştırmaların kalitesini yükseltmiştir.
İnflamasyon ve kanser ilişkisi uzun süredir kanser araştırmalarında temel bir olgu olarak kabul edilmektedir. Kronik inflamasyon, DNA hasarını artırması, hücre proliferasyonunu desteklemesi ve yeni damar oluşumunu tetiklemesi yoluyla kolorektal kanserin oluşumuna katkı sağlamaktadır. Artan MLR, PLR ve NLR gibi inflamatuar indeksler, sadece tümörün varlığını yansıtmakla kalmayıp aynı zamanda tümör mikroçevresi ve metastatik potansiyelin şekillenmesinde aktif rol oynayan önemli göstergelerdir.
Ayrıca araştırma, tümör baskılayıcı proteinlerin yalnızca hücre içi fonksiyonları olmadığını, plazmada tespit edilebilir olduklarını ve sistemik değişikliklerle ilişkili olduklarını ortaya koymaktadır. Bu durum, bu proteinlerin veya parçalarının tümör hücre döngüsü, nekroz ya da salgılanma gibi mekanizmalar sonucu kana karıştığını ve sıvı biyopsi geliştirilmesi adına yeni araştırma alanları açtığını göstermektedir.
Çalışmanın erkek ve kadın hastalardan oluşan karma bir popülasyonda yapılması, inflamatuar yanıtlar ve moleküler profillerde cinsiyete özgü farklılıklar olabileceğine dair ön bilgi sağlamaktadır. Ancak bu konuda kesin sonuçlara varabilmek için ileride cinsiyet odaklı daha fazla çalışmanın yapılması gerekmektedir.
Son olarak, 40 hasta gibi sınırlı bir örneklem büyüklüğüne sahip olan bu çalışma, elde edilen bulguların genel kabul görebilmesi için daha büyük ve çok merkezli klinik çalışmalara ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, sistemik biyobelirteçlerin görüntüleme ve histopatoloji verileri ile entegrasyonu, çok modelli prognostik yaklaşımların geliştirilmesini sağlayarak klinik karar süreçlerini güçlendirebilir.
Özetle, bu araştırmanın kolorektal kanser hastalarındaki tümör baskılayıcı proteinlerin plazma seviyeleri ile inflamatuar indeksler arasındaki ilişkiyi ortaya koyması, hastalık biyolojisine yönelik anlayışımızı derinleştirmekte ve sistemik biyobelirteçlerin geleneksel tanı yöntemlerini destekleyen, non-invaziv takip araçları olarak önemini vurgulamaktadır. Kişiselleştirilmiş onkoloji pratiğine doğru atılan bu adımlar, hastaların yaşam kalitesi ve tedavi başarısını artırma potansiyeline sahiptir.
Araştırma Konusu: Kolorektal kanserde tümör baskılayıcı proteinlerin plazma seviyeleri ve inflamatuar indekslerin (MLR, PLR, NLR) analizi, KRAS mutasyonlarının etkileri ve tümör ilerleyişi ile ilişkisi.
Makale Başlığı: Suppressor protein plasma levels and inflammatory indices in colorectal cancer patients
Web References: https://doi.org/10.1186/s12885-025-14200-1
Doi Referans: https://doi.org/10.1186/s12885-025-14200-1
Resim Credits: Scienmag.com
Anahtar Kelimeler: kolorektal kanser, TP53, APC, KRAS, inflamatuar indeksler, MLR, PLR, NLR, plazma biyobelirteçleri, gerçek zamanlı PCR, ELISA, G12V mutasyonu, tümör progresyonu
