Türkiye ekonomisinde yatırımcıların ilgi odağında olan devlet tahvili, hazine bonoları ve kira sertifikalarından elde edilen gelirlerin vergilendirilme biçiminde önemli bir düzenleme yürürlükte bulunuyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından uygulanan yüzde 0 indirimli tevkifat oranı; yani bu enstrümanlardan elde edilen gelirlerden herhangi bir vergi kesintisi yapılmaması uygulaması, mevcut haliyle 31 Temmuz 2024 tarihine kadar uzatıldı. Bu gelişme, hem yatırımcılar hem de piyasa aktörleri için kritik bir haber niteliği taşıyor. Önümüzdeki süreçte ülke ekonomisi ve finans piyasalarında oynayacak etkileri ise yakından takip edilmeye devam edecek.
Daha önce de çeşitli dönemlerde benzer uygulamaların devreye alındığı görülse de, yakın tarihli bu kararla birlikte Hazine, yatırımcıların ve finans piyasalarının istikrarını gözettiği mesajını vermiş oldu. Devlet tahvili ve hazine bonosundan elde edilen gelirlerin vergi yükünün hafifletilmesi, doğrudan doğruya sermaye piyasalarına ilgi ve yatırımın artırılması hedefini yansıtıyor. Bu genişleyici politika, mevzuat açısından baktığımızda faiz gelirlerinin netleştirilmesinde devlete ve yatırımcısına esneklik sağlama amacıyla dizayn edilmiş. Ancak bunun bir yandan Türkiye’nin bütçe dengesi ve vergi gelirlerine yansımaları da göz ardı edilmemeli.
Türkiye’de kamu borçlanma araçları arasında öncü yer tutan devlet tahvilleri, hem kurumsal hem bireysel yatırımcılar için güvenli liman olarak kabul edilmekte. Hazine bonoları ise daha kısa vadeli ve likit enstrüman özelliği taşıyarak farklı yatırım tercihlerine imkan sağlamakta. Son yıllarda faiz oranlarında ve piyasa volatilitesinde yaşanan değişimler, bu ürünlere olan talebin dinamiklerini değiştirse de, tevkifat oranındaki indirimli uygulama yatırımcıları motive edici rol oynuyor. 31 Temmuz tarihine kadar devam edecek bu uygulama, özellikle kısa ve orta vadeli portföyler için avantajlı bir zemin oluşturuyor.
Yine bu bağlamda, Hazine tarafından kurulan varlık kiralama şirketlerinin ihraç ettiği kira sertifikalarından elde edilen gelirlerin de benzer şekilde yüzde 0 tevkifat oranı kapsamında tutulması, farklı finansal ürün çeşitliliğinin desteklenmesi açısından son derece önemli. Kira sertifikaları, İslami finans prensiplerine uygun getiri sağlama amacındaki yatırımcıların alternatif olması nedeniyle giderek popülerleşmekte ve portföy çeşitlendirmesinde etkin bir rol üstlenmekte. Bu sertifikaların gelirlerine uygulanan vergi kolaylığı, daha geniş yatırımcı kesimlerinin bu ürünlere yönelmesini sağlar. Böylece finansal piyasalarda derinlik kazandırılırken, reel sektörün finansmanının da desteklenmesi hedefleniyor.
Ancak devletin bu tür vergi indirimleri uygulaması, bütçe gelirlerinin yanı sıra piyasalarda beklenen büyüme ve yatırım artışı ile dengeye oturmalı. Zira uzun vadede hazine gelirlerinde önemli bir daralmaya yol açması durumunda, bu politika sürdürülemez hale gelebilir. Burada önemli olan, yatırımcı davranışlarının bu tür teşviklerle ne ölçüde değiştirilip olumlu yönde etkilenebildiğinin ölçülmesi. Mevcut veriler ışığında, devletin bu politika tercihi bir nevi risk ve getiri dengesini gözetmiş gibi görünüyor. Özellikle yüksek faiz ortamında, bu tür teşviklerin kısa vadede Türkiye’nin finansman maliyetlerini kontrol altında tutmada etkili olduğu söylenebilir.
Yatırımcılar açısından ele alındığında, sıfır oranlı tevkifat uygulaması cazip bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Standart şartlarda faiz gelirleri üzerinden yapılan vergi kesintisi, yatırım getirilerinin azalmasına neden oluyor. Buna karşın, tevkifat oranının sıfırlanması, getirinin brüt olarak kalmasını sağlıyor ve özellikle küçük tasarruf sahipleri için yatırım oranlarını artırıcı bir unsura dönüşüyor. Ayrıca, kurumlar vergisi mükellefleri için de nakit akışında olumlu etkiler yaratabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir husus, tevkifat uygulamasının dışında kalan diğer vergisel yükümlülüklerin de devam ettiği gerçeği.
Öte yandan, piyasa uzmanları ve ekonomistler bu uygulamanın kalıcılığı ile ilgili temkinli bir tutum sergiliyor. Çünkü bu tür vergi teşvikleri kısa vadede olumlu etki gösterebilse de, düzenleme sonrasında yatırımcı davranışlarının beklenilen biçimde devam ettirilip ettirilemeyeceği farklı bir konu. Ayrıca küresel finans ortamındaki belirsizlikler, hanehalkı ve kurumların yatırım tercihlerinde etkili olmaya devam ediyor. Bu nedenle, uzun dönemli yatırım politikaları çerçevesinde devletin bu ve benzeri teşvik mekanizmalarını periyodik olarak gözden geçirmesi gerekmekte. Aksi halde piyasada geçici dalgalanmalardan öteye gidilemeyebilir.
Ekonomi yönetiminin, özellikle kamu finansmanı ve ekonomik büyüme hedefleri arasında dengeyi kurma çabaları son derece belirleyici. Devlet tahvil ve bono gelirlerine uygulanan bu tevkifat indirimli oranı, aynı zamanda enflasyon ve döviz kurlarındaki dalgalanmalara karşı yatırımcıların güvenini artırmaya dönük adımlardan biri. Türkiye ekonomisinde artan finansman ihtiyacı, yol haritasının da akılcı ve esnek olmasını zorunlu kılıyor. Bu kapsamda yapılan düzenlemeler, temelde piyasalara likidite desteği sağlamak ve finansman maliyetlerini minimize etmek adına planlanıyor.
Bir diğer kritik unsur da, kamu borçlanma enstrümanlarının Türkiye’de sermaye piyasalarına entegre edilmesi ve yaygınlaştırılması sürecinde bu tür vergi düzenlemelerinin teşvik edici etkisi. Mevcut vergi politikaları, yatırımcıların devlet borçlanma araçlarını portföylerinin daha yüksek bir oranına almasını teşvik edecek şekilde şekillendirilmeli. Çünkü ülke ekonomisinin sürdürülebilir gelişimi, istikrarlı ve derin finans piyasaları ile mümkün. Bu haliyle, 31 Temmuz 2024’e kadar sürecek olan tevkifat indirimi uygulamasının ardından yapılacak değerlendirmeler, bu stratejinin etkinliği konusunda önemli ipuçları verecek.
Sonuç olarak, devlet tahvili, hazine bonosu ve kira sertifikalarından elde edilen gelirlerde uygulanan sıfır indirimli tevkifat oranının uzatılması, Türkiye finans piyasalarına önemli bir destek unsuru olarak öne çıkıyor. Bu uygulama sayesinde yatırımcıların devlet enstrümanlarına olan ilgisi canlı tutulmaya çalışılıyor; hem bireysel tasarruflar hem kurumsal yatırımlar açısından pozitif bir gelişme olarak algılanıyor. Fakat sürdürülebilirlik ve bütçe disiplini açısından bu tür teşviklerin uzun vadeli etkileri dikkatle takip edilmeli. Gelişmeler ekonomik karar alıcılar ve piyasa oyuncuları tarafından yakından izleniyor.
Yaklaşan 31 Temmuz 2024 tarihi, piyasalar açısından dönüm noktası niteliğinde. Uygulamanın devamı, değiştirilmesi veya kaldırılması halinde piyasadaki hareketlilik ve yatırımcı tepkileri hassas şekilde değerlendirilecek. Bu tarih öncesinde yatırımcıların mevcut avantajlardan faydalanmak için portföy stratejilerini gözden geçirmesi yerinde olacaktır. Ayrıca, ekonomik ortamda meydana gelen değişiklikler ve dış faktörler de bu politikaların etkinliğini doğrudan etkiliyor. Dolayısıyla bu düzenleme, Türkiye ekonomisinin genel fotoğrafında önemli bir parça olarak yerini alıyor.
Özetle, devlet tahvili, hazine bonoları ve kira sertifikalarından elde edilen gelirlerde vergi kesintisinin sıfır seviyesinde tutulmasına ilişkin uygulama, yatırımcı dostu ve piyasaları canlandırıcı bir adım olarak değerlendirilebilir. Ancak, bu tür düzenlemelerin kalıcılığı, ekonomik disiplin ve piyasa koşullarına göre şekilleniyor. Türkiye’nin finansal gelişim hedefleri doğrultusunda, Hazine’nin ve ekonomi yönetiminin bu tür politikalarla piyasaları destekleme stratejisi, dengeli ve uzun vadeli bir bakış açısıyla ele alınmalı. Önümüzdeki dönemde yapılacak değerlendirmeler, uygulamanın etkisini ve piyasa dinamiklerini daha net ortaya koyacak.
