İstanbul’da milyonlarca konutun dönüşüm ihtiyacı artık sürdürülemez bir eşiğe dayanmış durumda. Mevcut verilere göre, İstanbul’daki yaklaşık 600 bin konutun “çok riskli” ilan edildiği, bunun yanı sıra 1.5 milyon konutun ise yenilenme beklediği ifade ediliyor. Bu rakamlar, kentin yapı stoğunda ne denli derin bir dönüşüm ihtiyacı olduğunu gösteriyor. Ancak, uzun yıllardır konuşulan kentsel dönüşüm projelerinde vatandaşların karşılaştığı en büyük sıkıntı, finansman sorunu olarak öne çıkıyor. İşte bu noktada devreye giren Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, “Yarısı Bizden” kampanyasıyla destek paketini güncelleyerek, vatandaşların umutlarını yeşertmeye çalışıyor.
Finansman en büyük bariyer olmaya devam ederken, Bakanlık bu zorluğa yanıt verebilmek için destek miktarlarında önemli artışlar sağladı. Kampanya kapsamında hem hibe hem kredi hem de taşınma yardımları daha cazip hale getirildi. Böylece, riskli konut sahiplerinin dönüşüm sürecini başlatmaları ve eski yapılarını güvenli, modern yapılarla değiştirmeleri hedefleniyor. Ancak bu desteklerin pratikte nasıl uygulanacağı, kimlerin nasıl yararlanacağı gibi sorular vatandaşların merak konusu. Yeni düzenlemelerin detayları, hak ettiği ilgiyi görmeli ve prosedür halk tarafından kolay anlaşılır şekilde sunulmalı.
Uzun süredir gündemde olan kentsel dönüşümün İstanbul ölçeğinde yürütülmesi, şehrin geleceği açısından yaşamsal bir önem taşıyor. Özellikle depreme dayanıklılık konusunda Türkiye’nin en hassas bölgelerinden biri olan İstanbul’da, yapıların modernleşmesi, kamu güvenliği açısından kaçınılmaz. Ancak finansman ihtiyacı vatandaşların dönüşüm sürecini yavaşlatıyor. Yüksek maliyetler ve dar gelirli ailelerin bu projelere katılım konusunda çekinceleri, dönüşümün sosyal boyutunu da kritik hale getiriyor. Bakanlığın yeni destek paketleri, bu noktada devreye girerek süreci hızlandırmayı hedefliyor.
“Yarısı Bizden” kampanyası kapsamında sağlanan hibeler, güvenli yapılaşmaya geçişte önemli bir fırsat olarak öne çıkıyor. Bu hibe desteği, riskli alanlarda yer alan konut sahiplerinin kendi ceplerinden ödeyecekleri miktarı ciddi biçimde azaltıyor. Aynı zamanda uygun faiz oranlarıyla kredi imkanı sağlanması, dönüşüm projelerine olan talebi artırabilir. Taşınma desteği ise, dönüşüm sürecinde konut sahiplerinin geçici olarak yaşayacakları yerlerin masraflarının bir kısmını karşılayarak büyük kolaylık sağlıyor. Ancak kampanyanın daha geniş kitlelere erişebilmesi için bilgilendirme faaliyetlerinin artırılması gerekiyor.
Vatandaşların bu destek programlarından nasıl faydalanacağı ise en çok merak edilen konuların başında geliyor. İlk olarak, riskli yapı tespiti yapılmış konut veya işyeri sahibi olmak gerekiyor. Risk tespiti, Bakanlık ya da belediyeler tarafından düzenli olarak yapılan incelemelerle belirleniyor. Sonrasında vatandaşların yetkili kurumlara başvurması ve dönüşüm kapsamında sunulan desteklerin detaylarını öğrenmesi şart. Bu süreçlerde, bürokratik engellerin azaltılması, vatandaşların işlem sürelerinin kısaltılması önemli. Ayrıca, proje uygulama aşamasında teknik ve hukuki destek verilmesi, dönüşümün sağlıklı ilerlemesine katkı sağlayacak.
Yeni güncellenen destek tutarları, öncekilere kıyasla epeyce artırıldı. Örneğin, hibe desteği artık daha yüksek oranlarda veriliyor ve kredi limitleri de yükseltildi. Taşınma desteği miktarı da önceki dönemlere göre artırılarak, dönüşüm sürecinde ortaya çıkan ek masrafların karşılanması hedefleniyor. Bu artışların, dönüşüm projelerine talebi artırması bekleniyor. Ancak, bu desteklerin kalıcı çözüm sağlayabilmesi için bir bütün olarak kentsel dönüşüm politikalarında sürdürülebilir ve entegre yaklaşım benimsenmeli.
Bu yükselen destek paketlerine rağmen, bazı vatandaşların hâlâ dönüşüm sürecine mesafeli durması da gözlemleniyor. Bunun başlıca nedeni güven eksikliği ve dönüşüm sonrası yaşam koşullarının nasıl olacağı konusundaki belirsizlikler. Kamu otoriteleri, sadece finansal destek değil, aynı zamanda sosyal destek ve güven oluşturma çalışmalarını da kapsamalı. Dönüşümün bir süreç olduğunu ve halkın bu sürece adaptasyonunun sağlanması gerektiğini unutmamak gerekiyor.
Bakanlığın açıkladığı son destek paketinin, özellikle dar gelirli kesimleri kapsayacak şekilde tasarlanması olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Çünkü ekonomik güçlükler yaşayan ailelerin dönüşüm sürecine katılması, kentsel gelişimin eşitlikçi bir şekilde ilerlemesi açısından kritik. Bu yaklaşım, kentsel dönüşümde sosyal adaletsizliklerin önüne geçmek ve herkes için daha güvenli bir yaşam alanı oluşturmak adına olumlu bir adım olarak görülüyor. Fakat uygulamada bu desteğin ne kadar ulaşılabilir olduğu, toplumun geniş kesimleri tarafından test edilecek.
Kentsel dönüşüm projelerinin geleceği ise finansman destekleri kadar planlama ve katılım mekanizmalarının etkinliğiyle de şekilleniyor. Sadece yapıların yenilenmesi değil, aynı zamanda sosyal, ekonomik ve çevresel açılardan sürdürülebilir kentleşme hedeflenmeli. Bu bağlamda, Bakanlığın yaptığı destek güncellemesinin yanı sıra, yerel yönetimlerle koordineli çalışmalar da arttırılmalı. Vatandaşların karar alma süreçlerine dahil olması, şeffaflık ve hesap verebilirlik mekanizmalarının güçlendirilmesi, dönüşümün benimsenmesi açısından belirleyici olacaktır.
Dönüşüm sürecinin hızlanması, kentin genel risk profilini azaltacak ve yaşam kalitesini yükseltecektir. İstanbul’da hayata geçirilen bu yeni finansman destekleri, sadece bina yenileme değil, aynı zamanda şehir dayanıklılığını artırmaya yönelik önemli bir adım. Ancak unutulmamalı ki, bu tür destek paketleri ancak etkin uygulanırsa ve süreç yönetimi sağlanırsa halkın güvenini kazanabilir. Kentsel dönüşümün başarısı, sadece maddi yardımlarla değil, aynı zamanda vatandaşların sürece olan inancı ve katılımıyla mümkün olur.
Söz konusu destek programlarının önündeki en büyük engellerden biri, karmaşık bürokratik işlemler olarak karşımıza çıkıyor. Vatandaşlar, desteklerden yararlanmak için gereken evrak, başvuru süreci ve onay aşamalarında zorluk yaşayabiliyor. Bu durum, dönüşüm sürecinin kimi vatandaşlar tarafından “çok zor” olarak algılanmasına neden oluyor. Bu nedenle, bürokrasinin sadeleştirilmesi ve işlem süreçlerinin dijitalleştirilmesi ile zamandan ve maddi kaynaklardan önemli tasarruf sağlanabilir. Ayrıca saha teşvikleri ve rehberlik mekanizmaları kurulması, vatandaşların dönüşüme daha rahat dahil olmasını destekler.
Son olarak, İstanbul gibi yoğun nüfuslu ve yapı stoğunun eski olduğu bir kentte kentsel dönüşümün sadece “bir zorunluluk” değil, aynı zamanda “fırsat” olarak görülmesi gerekiyor. Mevcut zorlayıcı koşulların üstesinden gelmek için devletin sunduğu destekler önemli olmakla birlikte, vatandaşın da bilinçli hareket etmesi kaçınılmaz. Uzun vadede, güvenli, estetik ve işlevsel yaşam alanlarının oluşması için herkesin üzerine düşeni yapması gerekiyor. Bakanlığın güncellediği destek paketleri, dönüşüm sürecini hızlandırabilir ancak gerçek başarı, kentin tüm paydaşlarının ortak çalışması ile gelecek.
