Çocukluk çağı hematolojik kanserlerinde kemoterapiye bağlı gelişen ağız mukoziti, hasta hayat kalitesi ve tedaviye devamlılık açısından ciddi problemler yaratmaktadır. Özellikle metotreksat gibi kemoterapi ajanlarının uygulanması sırasında sıkça karşılaşılan bu durum, ağız içi ağrılı yaralarla kendini göstererek beslenme, konfor ve psiko-sosyal durumu olumsuz etkiler. Son dönemde yapılan çığır açıcı bir klinik çalışma, ışık temelli tedavi yöntemleri olarak bilinen fotobiyomodülasyon (PBM) ve fotodinamik terapi (PDT) uygulamalarının, çocuk hematoloji hastalarında ağız mukozitinin önlenmesi ve tedavisinde etkili olduğunu ortaya koydu. Bu bulgular, pediatrik onkolojide destekleyici bakımda yeni dönemin habercisi olarak değerlendiriliyor.
Çalışma, randomize kontrollü dual kollu klinik bir deneme şeklinde tasarlandı ve hem ağız mukozitinin oluşumunu önlemeye yönelik hem de oluşan lezyonların hızlı iyileşmesini sağlamaya yönelik iki ayrı müdahale kolunu içerdi. PBM, düşük seviyeli lazer enerjisinin özel dalga boylarıyla hücresel metabolizmayı düzenleyerek iltihabi süreçleri azaltıp dokuların onarımını hızlandırması prensibine dayanıyor. PDT ise indosiyanin yeşili (ICG) boyası ve lazer ışığının kombinasyonuyla aktif oksijen türleri oluşturarak patolojik dokulara selektif zarar vermeyi ve lokal bağışıklık modülasyonunu hedefliyor.
Çalışmanın koruyucu kolunda, intra-pasiyent tasarım stratejisi kullanıldı; hastalar önce kemoterapiyi standart şekilde aldıktan sonra PBM uygulamalı döngülere tabi tutuldu. Bu yöntem, aynı hastanın hem kontrol hem de tedavi altındaki dönemi baz alarak varyasyon kaynaklarını minimize etti. Sonuç olarak, ağız mukoziti insidansı %66,67’den %6,67’ye düştü. Yani PBM, mukozitin ortaya çıkmasını önlemede dramatik bir başarı sağladı ve bu da çocuk hastaların kemoterapi sürecinde yaşam kalitesinin yükselmesini destekledi.
Tedavi kolunda ise ağız mukoziti gelişmiş çocuklar rastgele olarak sahte lazer (sham) veya ICG ile PDT grubuna ayrıldı. Değerlendirme kriterleri içerisinde Dünya Sağlık Örgütü (WHO) mukozit skalası, Ulusal Kanser Enstitüsü (NCI) derecelemesi ve WCCNR yöntemi kullanıldı. PDT grubunda üç ve beşinci günler itibarıyla mukozit skorlarında anlamlı iyileşmeler gözlendi. NCI puanlarının özellikle üç ile beşinci gün arasında hızlı düşüş göstermesi, PDT’nin yara iyileşmesini hızlandırdığını ve hastaların daha kısa sürede rahatladığını gösterdi.
PBM’nin iyileştirme mekanizması, mitokondrideki sitokrom c oksidaz enzimini hedef alarak ATP üretimini artırması ve transkripsiyon faktörlerini aktive ederek büyüme faktörlerinin salgılanmasını teşvik etmesi üzerine kurulu. Aynı zamanda, iltihaplı sitokinlerin baskılanması ve dokudaki mikro dolaşımın iyileştirilmesi gibi bir dizi biyolojik yanıt da gelişiyor. Bu çok yönlü etki, PBM’nin hem mukozit gelişimini engellemesi hem de var olan yaraların revizyonunda önemli rol oynuyor.
Fotodinamik terapi ise, ICG’nin lazerle uyarılması sonucu reaktif oksijen türevleri oluşturarak lokal hücrelerde kontrollü hasar yaratıyor ve bağışıklık sistemine pozitif uyarılar gönderiyor. Bu süreç, iltihabi dokuların hızla temizlenmesini sağlamakla kalmayıp, mukozit alanındaki inflamasyonun sınırlandırılmasına olanak tanıyor. Böylece PDT, konvansiyonel tedavi yaklaşımlarına sofistike bir destek sağlıyor.
Deneysel çalışmanın klinik açıdan taşıdığı önemin temelinde; ağrılı ağız yaralarının azaltılması, beslenmenin desteklenmesi, enfeksiyon riskinin minimize edilmesi ve kemoterapi tedavisinin sekteye uğramadan sürdürülmesi yer alıyor. PBM ve PDT’nin çocuk hastalardaki güvenilirliği, tedaviye bağlı yan etkilerin olmaması ve kolay uygulanabilirliği bu tedavi modalitelerinin geniş çapta benimsenmesini teşvik edecek önemli faktörlerdir. Çalışmada lazer parametreleri ve indosiyanin yeşili dozu titizlikle standartlaştırılarak uygulamanın tekrarlanabilirliği garanti altına alındı.
Araştırma, sadece metotreksat kaynaklı mukoziti değil, diğer kemoterapi ilaçları ve radyoterapiye bağlı mucositlerin yönetiminde de ışık tabanlı tedavilerin rolünü aydınlatabilir. Özellikle PBM ve PDT’nin birlikte kullanılması, doz ve uygulama sıklığı optimizasyonu gibi alanlarda yapılacak ileri çalışmalar, bu terapötik yaklaşımların etkinliğini artırabilir. Bu da hem klinisyenler hem de çocuk hastalar için yeni umutlar yaratacaktır.
Çalışmanın intra-pasiyent kontrollü ve randomize yapısı, hastalar arası değişkenlikleri ve tedavi etkisini iyice ayırt ederek sonuçların geçerliliğini artırdı. Ayrıca, klinik çalışma kaydı ve yayın şeffaflığı, araştırmanın uluslararası standartlarla uyumlu olduğunu ve bilimsel literatüre sağlam bir katkı sunduğunu gösterdi. Bu faktörler, ileride yapılacak meta-analizlerde ve kılavuzların oluşturulmasında temel veri kaynağı olmasını sağlıyor.
Pediatrik onkolojide destekleyici bakımın önemi giderek artarken, ağız mukozitinin tedavi ve önlenmesinde geleneksel farmakolojik yöntemlere alternatif ya da tamamlayıcı olarak PBM ve PDT sunuyor. Hastaların ağrısız, beslenme yeteneğini kaybetmeden kemoterapi uygulamasına kesintisiz devam edebilmeleri, hem tedavi başarısını hem de yaşam kalitesini yükseltiyor. Bu yenilikçi terapiler sayesinde çocukların psikolojik ve fiziksel yükü önemli ölçüde azaltılacaktır.
Sonuç olarak, ışık temelli tedaviler pediatrik hematoloji-onkoloji alanında ağız mukozitinin yönetimine yeni bir soluk getirmektedir. PBM ve PDT uygulamalarının etkinliği ve güvenilirliği, çocuk hastaların kemoterapi sürecindeki zaaflarını hafifletirken, destekleyici bakımın daha bütüncül ve teknolojik olarak gelişmiş bir boyut kazanmasını mümkün kılmaktadır. Gelecekte bu yöntemlerin standart tedavi protokollerine entegrasyonu, dünya genelinde pek çok çocuk hastanın sağlığını ve yaşam konforunu iyileştirecektir.
—
**Araştırma Konusu**:
Fotobiyomodülasyon ve fotodinamik terapi kullanılarak çocuk hematolojik kanser hastalarında kemoterapiye bağlı ağız mukozitinin önlenmesi ve tedavisi
**Makale Başlığı**:
Efficacy of photobiomodulation for the prevention and treatment of chemotherapy-induced oral mucositis in pediatric patients with hematologic cancers: a randomized clinical trial
**Web References**:
https://doi.org/10.1186/s12885-025-14213-w
**Doi Referans**:
https://doi.org/10.1186/s12885-025-14213-w
**Resim Credits**:
Scienmag.com
**Anahtar Kelimeler**:
kemoterapi ağız mukoziti tedavisi, çocuklarda ışık terapisi klinik denemesi, ağız mukozitinin yaşam kalitesine etkisi, pediatrik onkolojide yenilikçi tedavi yaklaşımları, intra-pasiyent tasarımlı klinik çalışmalar, ağız ülserlerinde düşük seviyeli lazer terapisi, kanser bakımında farmakolojik olmayan müdahaleler, pediatrik hematoloji destek tedavisi, fotobiyomodülasyon, fotodinamik terapi, çocuklarda kemoterapi komplikasyonlarının önlenmesi
