Kanser tedavisi sürecinde sıkça göz ardı edilen ancak kritik önem taşıyan bir komplikasyon olan sarkopeni, kas kütlesi ve kas gücünün giderek azalmasıyla karakterize edilir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, sarkopeninin meme kanseri tanısı konan kadınların tedavi etkinliğini olumsuz etkilediğini, yaşam kalitesini düşürdüğünü ve hastaların kırılganlık düzeyini artırdığını ortaya koymuştur. BMC Cancer dergisinde yayımlanan öncü bir çalışmada, bu hassas hasta grubunda sarkopeni riskini tespit için kullanılan üç farklı tarama aracının karşılaştırmalı değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışma, mevcut yaklaşımlara meydan okuyarak klinik uygulamalarda yeni kapılar aralamıştır.
Sarkopeni, kademeli ve genellikle belirti vermeden ilerleyen bir süreç olması nedeniyle sinsi bir hastalık olarak tanımlanabilir. Meme kanseri hastalarında ise, kanserin metabolik ve fizyolojik stresleri ile tedavi sürecinin yan etkileri bu kas erimesini hızlandırabilmektedir. Bu sebeple, sarkopeni riskinin erken dönemde tespiti için pratik ve güvenilir tarama araçlarına ihtiyaç vardır. Böylece zamanında müdahalelerle kas sağlığı korunabilir, hastaların genel prognozu iyileştirilebilir. Söz konusu çalışmada, SARC-F, SARC-CalF ve BVİ (BMI) uyarlanmış SARC-CalF olmak üzere üç farklı tarama aracı, yeni meme kanseri tanısı alan kadınlarda sarkopeni riskini belirlemede karşılaştırılmıştır.
Çalışmaya, tanı sonrası ilk bir yıl içerisinde olan ve ortalama yaşı yaklaşık 55 yıl olan 168 kadın dahil edilmiştir. Sarkopeni tanımı, Avrupa Yaşlılarda Sarkopeni Çalışma Grubu’nun güncel kriterleri (EWGSOP2) esas alınarak yapılmıştır. Bu kriterler, el kavrama kuvveti gibi kas gücü ölçümleri ile çift enerjili X-ışını absorbtiometri (DXA) kullanılarak elde edilen üst ekstremite kas kütlesi indeksinin birleştirilmesini içermektedir. Bu sayede tanı, sağlam objektif verilere dayandırılmıştır.
Analiz sonuçları, kullanılan üç araç arasında sarkopeni riskinin saptanması açısından belirgin farklılıklar göstermiştir. SARC-F aracı, hızlı ve kolay uygulanabilen bir anket bazlı değerlendirme olmasına rağmen sadece katılımcıların yaklaşık %10’unda sarkopeni riski saptayabilmiştir. Buna karşın, baldır çevresi ölçümünü de içeren SARC-CalF, riskli hasta oranını üçte bire çıkararak %36,6’ya yükseltmiştir. BVİ dikkate alınarak ayarlanmış SARC-CalF ise, risk tahmininde SARC-CalF ile SARC-F arasında kalan ancak tanı doğruluğu açısından zayıf performans sergileyen bir sonuç vermiştir.
EWGSOP2 kriterleriyle karşılaştırıldığında, SARC-CalF aracı en başarılı tarama metodu olarak öne çıkmıştır ve alıcı işlem karakteristik eğrisi (AUC) 0,79 olarak bildirilmiştir. Bu, iyi bir ayırt edici performansa işaret ederken, SARC-F’in yaklaşık 0,55 ve BVİ uyarlanmış SARC-CalF’nin 0,52 AUC değerleri şans sonucu ile karşılaştırılabilecek düzeyde düşük kalmıştır. Ancak SARC-CalF’nin duyarlılığı %42,8 olarak bulunmuş, dolayısıyla bu araç tek başına kullanıldığında sarkopeni vakalarının yarısından fazlasının atlanabileceğini göstermiştir.
Spesifiklik değerleri ise farklı bir tablo çizmiştir. Sarkopeni olmayan hastaları doğru bir şekilde saptamada SARC-CalF %92’nin üzerinde yüksek bir yüzdelik oran yakalamıştır. Bu da gereksiz ileri tetkiklerin önüne geçerek, hastaların psikolojik yük ve sağlık sistemine maliyet açısından önemli avantaj sağlamıştır. Öte yandan BMI uyarlanmış SARC-CalF’nin spesifikliği %63 civarında kalmış ve bu durum, olası yanlış pozitifleri artırarak güvenilirliğini azaltmıştır.
Çalışma, sarkopeni taramasında var olan denge sorununu gözler önüne sermektedir. Baldır çevresi ölçümünün entegrasyonu SARC-F’in öngörü gücünü önemli ölçüde artırırken, vücut kütle endeksine göre ayarlama yapmanın, meme kanserli hastaların karmaşık ve değişken vücut kompozisyonları nedeniyle doğruluğu azalttığını ortaya koymuştur. Kanser hastalarında kas kitlesindeki erime, yağ dağılımı ve hastalığa özgü patolojik süreçler arasındaki etkileşim, basit tarama protokollerinin yetersiz kalmasına neden olmaktadır.
Klinik açıdan ele alındığında, meme kanseri hastalarının yaşları, tedavi modaliteleri, eşlik eden hastalıkları ve yaşam şekilleri açısından heterojen oldukları unutulmamalıdır. Yetersiz duyarlılığa sahip bir tarama aracı, tedavinin etkilerini engelleyebilecek sarkopeni vakalarının gözden kaçmasına sebep olurken, aşırı hassas metotlar da sağlık hizmetleri kaynaklarını aşırı tüketebilir. Bu nedenle, araştırma ekibi pragmatik bir yaklaşım benimsenmesi gerektiğini önermektedir. SARC-CalF, göreceli olarak daha başarılı olsa da, daha kapsamlı değerlendirme protokollerinin geliştirilmesi elzemdir. Bu, biyokimyasal belirteçlerin, ileri görüntüleme tekniklerinin ve fonksiyonel performans testlerinin entegrasyonunu içerebilir.
Meme kanserinin, sitokin profilleri, hormonal değişiklikler ve sitotoksik tedavilerin etkisiyle oluşturduğu katabolik ortam, evrensel sarkopeni tarama araçlarının bu hasta grubunda yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Bu da özel hasta popülasyonları için yeni biyobelirteçlerin geliştirilmesi ve dijital sağlık teknolojilerinin kullanımıyla erken tanının artırılması yönünde araştırmaları teşvik etmektedir.
Çalışma aynı zamanda kanser alanında disiplinlerarası iş birliğinin önemini vurgulamaktadır. Onkologlar, geriatristler, fizyoterapistler ve beslenme uzmanlarının bir araya gelerek, sarkopeninin multifaktöryel nedenlerini hedefleyen, kapsamlı ve geçerliliği kanıtlanmış tarama paradigmları geliştirmeleri gerekmektedir. Direnç antrenmanı, beslenme destekleri ve kas anabolizmasını hedefleyen farmakolojik yaklaşımlar gibi müdahalelerin etkinliğinin gösterilmesine yönelik çalışmaların da arttırılması önerilmektedir.
Bununla birlikte, araştırmanın küçük örneklem hacmi ve kesitsel yapısı, farklı etnik gruplar ve tedavi şekillerini içeren uzun dönem çalışmalarla desteklenmesini gerektirmektedir. Bu sayede sarkopeni riskinin meme kanseri bakım süreci boyunca nasıl değiştiği, hasta stratifikasyonu ve kaynak optimizasyonu açısından daha iyi anlaşılabilecektir.
Sonuç olarak, bu detaylı karşılaştırmalı analiz, meme kanseri hastalarında sarkopeninin zorluklarını daha iyi tanımlamaya önemli bir katkı sağlamaktadır. SARC-CalF, mevcut basit tarama yöntemleri arasında en uygun seçenek olmakla birlikte, duyarlılık açısından sınırlamalar taşımaktadır. Sarkopeninin kanser biyolojisi ve hastalık sonrası yaşam arasındaki karmaşık bağların aydınlatılmasıyla, onsuz care uygulamalarına entegre edilecek hassas ve pratik tarama metotlarının geliştirilmesi kaçınılmazdır. Bu ilerlemeler, dünya çapında sayısız kadının fonksiyonel sağlığı ve yaşam kalitesine anlamlı iyileştirmeler getirebilir.
—
Araştırma Konusu:
Meme kanseri tanısı alan kadınlarda sarkopeni riskinin değerlendirilmesi amacıyla kullanılan tarama araçlarının karşılaştırmalı analizi.
Makale Başlığı:
Risk of sarcopenia in women with breast cancer: a comparative analysis of screening tools
Web References:
https://doi.org/10.1186/s12885-025-14062-7
Doi Referans:
https://doi.org/10.1186/s12885-025-14062-7
Resim Credits:
Scienmag.com
Anahtar Kelimeler:
meme kanseri, sarkopeni, kas kütlesi azalması, SARC-F, SARC-CalF, BMI uyarlaması, tarama araçları, kas gücü, DXA, erken tanı, klinik uygulama, onkoloji rehabilitasyonu, kas sağlığı
