Weill Cornell Medicine tarafından yürütülen yeni bir klinik çalışma, prostat kanseri takibinde devrim niteliğinde bir yaklaşımın kapılarını aralıyor. Ulusal Kanser Enstitüsü (NCI) tarafından sağlanan 4 milyon dolarlık hibe ile desteklenen bu beş yıllık ve opsiyonel iki yıllık uzatma hakkı bulunan çalışma, aktif izlemde kullanılan invaziv biyopsilere olan bağımlılığı azaltmayı amaçlayan ileri bir görüntüleme yöntemi olan Prostat Spesifik Membran Antijeni Pozitron Emisyon Tomografisi Bilgisayarlı Tomografi (PSMA-PET CT) teknolojisinin etkinliğini ortaya koyacak. Bu yeni yaklaşım, prostat kanserinin izlenmesinde hasta konforunu artıracak ve gereksiz müdahalelerin önüne geçecek önemli bir adım olarak görülüyor.
Prostat kanseri, Amerika Birleşik Devletleri’nde erkeklerde kansere bağlı ölümler arasında ikinci sırada yer alıyor. Ancak yeni teşhis edilen vakaların büyük bir çoğunluğunda yavaş ilerleyen ve hayati tehdit oluşturmayan tümörler bulunuyor. Bu nedenle düşük ve orta risk grubundaki hastalarda uygulanan standart yöntem aktif izlemdir. Bu yöntemde rutin olarak prostat spesifik antijen (PSA) testi, manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve sık sık biyopsiler yapılır. Ne var ki biyopsilerin invaziv doğası, enfeksiyon ve idrar yolu zorlukları gibi komplikasyonlar sebebiyle hastaların uyumunu zorlaştırmakta, erken müdahale için önemli fırsatlar kaçırılabilmektedir.
PSMA-PET CT, özellikle agresif ve metastatik tümör hücrelerinde yüksek oranda eksprese edilen Prostat Spesifik Membran Antijenine bağlanan özgün bir radyoizotop kullanır. Bu radyoizotop PET tarayıcılar tarafından yayılan pozitronlar sayesinde, kanserin moleküler düzeyde lokalizasyonunu ve yayılımını üç boyutlu olarak yüksek hassasiyetle görüntülemeye imkan verir. Daha önce metastatik ve nükseden prostat kanserlerinde kullanımı onaylanmış olan bu yöntem, primer tümörlerin aktif izleminde henüz yaygın bir uygulama alanı bulamamıştır. Weill Cornell Medicine’in yeni çalışması bu boşluğu doldurmayı hedefliyor.
Çalışmanın yürütücüsü, hem üroloji hem de girişimsel radyoloji alanlarında uzman Asistan Profesör Dr. Timothy McClure liderliğinde 200 hasta kayıt edilecek. Katılımcılar düşük ve orta risk grubuna dahil olup aktif izlem tercih eden erkeklerden oluşuyor. Hasta grubuna standart aktif izlem protokolleri uygulanırken, PSMA-PET CT görüntüleme de eklenerek bu teknolojiyle biyopsilere gerek kalmadan hastalık ilerlemesinin belirlenip belirlenemeyeceği değerlendirilecek. Böylece gereksiz biyopsi uygulamaları ve beraberindeki yan etkiler azaltılabilecek.
Çalışmanın başka bir çarpıcı yönü ise NewYork-Presbyterian/Weill Cornell Tıp Merkezi ve dört prestijli kurum arasında geliştirilen çok merkezli işbirliğine dayanmasıdır. Bu yapısı sayesinde elde edilecek veriler daha geniş ve heterojen bir hasta kitlesine ait olacak, farklı klinik uygulamalarla karşılaştırılarak sonuçların genellenebilirliği artacaktır. Ayrıca bu çalışma, PSMA-PET CT teknolojisinin hayati önemi olan radyofarmasötiklerini üreten Lantheus firmasının hem mali hem de bilimsel desteğiyle yürütülüyor.
Dr. McClure, ayrıca radyoloji araştırmalarından sorumlu Yardımcı Başkan ve elektrik mühendisliği profesörü Dr. Mert Sabuncu ile bir araya gelerek prostat kanseri hastalarının hangi olgularda ilerleme göstereceğini öngörebilen sofistike makine öğrenmesi algoritmaları geliştirmektedir. Bu yapay zekâ temelli modeller, görüntüleme, klinik parametreler ve PSA kan örneklerinden elde edilen genomik veriler gibi çok modlu veri kaynaklarını analiz ederek hastalık ilerleme riskini daha bireysel bazda belirlemeye çalışacaktır. Böylece hastaların izlem stratejileri kişiselleştirilecek.
Makine öğrenmesiyle entegre edilen ileri görüntüleme teknikleri, onkolojide kişiye özel tedavi alanında önemli bir atılımı temsil ediyor. Büyük ve kapsamlı veri setleri üzerinde eğitilen bu algoritmalar, klasik yöntemlerle saptanamayan karmaşık hastalık dinamiklerini yakalayabilir ve tümör agresifliğine dair erken uyarılar verebilir. Bu sayede gerçekten tedavi gerektiren hastaların tespiti kolaylaşırken, gereksiz tedavilerden kaçınılabilir ve hasta yönetimi daha etkin hale gelir.
Çalışma kapsamındaki genomik analizler, prostat kanserindeki biyolojik heterojeniteye ışık tutacak önemli bilgiler sunacak. Görüntü bulguları ile genetik imzalar arasındaki bağlantıların kurulması, ilerleme riski taşıyan hastaların moleküler biyobelirteçlerle saptanmasını sağlayacak. Bu gelişme sayesinde kanser yönetiminde “tek beden herkese” yaklaşımının yerini, moleküler düzeyde kişiye özel stratejiler alacaktır.
Bu projenin sağlık ekonomi ve hasta yaşam kalitesi açısından da geniş etkileri bulunuyor. Mevcut biyopsi temelli aktif izlem protokolü hastalar için maliyetli, zahmetli ve yan etki riski taşıyan bir süreçtir. PSMA-PET CT’nin güvenilir bir alternatif olduğunu kanıtlamak, invaziv işlemlerin sıklığını azaltarak sağlık sisteminde ciddi tasarrufları beraberinde getirebilir. Aynı zamanda hastaların izlem protokollerine sadakat oranı artacak, prosedür kaynaklı anksiyete ve morbidite azalacaktır.
Bu çalışmalar, akademi, klinik uzmanları, endüstri ve biyomühendislik alanından araştırmacıların ortak çalışmasının örneği olarak yenilikçi bir yaklaşım sunuyor. Özgün radyoaktif ajanlar, gelişmiş görüntüleme donanımları ve algoritmik analizlerin entegre edilmesiyle prostat kanseri bakım standartlarını hasta dostu, etkili ve güvenli biçimde yeniden tanımlamak hedefleniyor.
Dr. McClure, bu anlamlı çalışmayı “Amacımız, daha az invaziv fakat daha hassas tanı yöntemlerini benimseyerek, hastaların tedavi gereksinimini doğru ayırt edip sonuçları ve kaynak kullanımını iyileştirmektir. Bu deneme, prostat kanserinde hastaların kimlerinin gerçekten terapiye ihtiyaç duyduğunu anlamada yeni bir dönemin başlangıcı olabilir” sözleriyle özetliyor.
Biyopsiye bağlı yan etkiler ve rahatsızlıklar nedeniyle çok sayıda hastanın aktif izlemi bırakması, aynı zamanda hastalık ilerlemesinin erken saptanamamasına yol açıyor. PSMA-PET CT ve yapay zekâ destekli öngörücü modeller bu engelleri ortadan kaldırarak, hem aşırı tedaviyi hem de yetersiz tedaviyi önlemenin yolunu açacak. Böylece hem hastalar hem sağlık sistemi için daha sürdürülebilir bir prostat kanseri takibi gerçekleştirilmiş olacak.
Prostat kanseri dünya çapında artan görülen bir hastalık olup, bu klinik denemeden çıkacak yenilikler diğer kanser türlerinin de aktif izlem yöntemlerini dönüştürebilir. Seçici moleküler görüntüleme ile yapay zekâ temelli risk belirleme entegre edildiğinde, kronik hastalıkların izlenmesi ve yönetiminde tamamen yeni, az invaziv ve yüksek doğrulukta uygulamalar geliştirmek mümkün hale gelecek.
Sonuç olarak, NCI tarafından fonlanan bu kapsamlı araştırma prostat kanseri takip süreçlerini moleküler görüntüleme ve yapay zekâ sinerjisiyle iyileştirmeyi amaçlıyor. Başarıyla tamamlanırsa, gereksiz biyopsilerin önüne geçilerek hastaya özgü yönetim modelleri geliştirilecek ve prostat kanseri nedeniyle yaşanan belirsizlikler önemli ölçüde azalacak. Bu da hem yaşam kalitesi hem de sağkalım üzerinde pozitif etkiler yaratacak.
—
Araştırma Konusu:
PSMA-PET CT görüntüleme yöntemi ile aktif izlemin entegre edilip, biyopsi ihtiyacının azaltılmasının ve hastalık ilerleme erken tespitinin değerlendirilmesi.
Makale Başlığı:
Weill Cornell Medicine Launches Pioneering Clinical Trial Using PSMA-PET Imaging to Transform Prostate Cancer Surveillance
Haberin Yayın Tarihi:
9 Mayıs 2025
Web References:
Dr. Timothy McClure Profile
Dr. Mert Sabuncu Profile
Resim Credits:
NewYork-Presbyterian
Anahtar Kelimeler:
Prostat kanseri, PSMA-PET CT, aktif izlem, biyopsi azaltımı, moleküler görüntüleme, klinik deneme, makine öğrenmesi, öngörücü algoritmalar, sağlık inovasyonu, tanısal görüntüleme
