Hazine ve Maliye Bakanı’nın son sosyal medya paylaşımı, Türkiye ekonomisinde sanayi üretim alanında yaşanan gelişmeleri gözler önüne serdi. Bakan Şimşek, yaptığı açıklamada, çeyreklik bazda sanayi üretiminin yüzde 1,8, takvim etkisinden arındırılmış yıllık bazda ise yüzde 0,7 oranında arttığını duyurdu. Bu veriler, Türkiye’nin üretim tarafında çizdiği iyileşme yolunun önemli bir yansıması olarak değerlendiriliyor. Ancak bu büyüme oranlarının ekonomik reform süreçleri, iç ve dış talep koşulları açısından nasıl bir anlam taşıdığına dair daha detaylı bir perspektif gerekiyor.
Sanayi üretimindeki yüzde 1,8’lik artış, çeyrek bazında baktığımızda Türkiye ekonomisi için dikkat çekici bir büyüme ivmesine işaret ediyor. Bu rakam, ülkedeki imalat sanayisinin pandemi etkilerinden toparlanmaya başladığının göstergesi olabilir. Zira, yaşanan küresel belirsizlikler ve tedarik zincirindeki aksamalar birçok sektörü baskı altına almıştı. Buna rağmen üretimin pozitif bir ivme yakalaması, ülkedeki üretici firmaların adaptasyon yeteneğinin ve devlet desteklerinin etkili olduğunu düşündürüyor.
Yıllık bazda yüzde 0,7’lik artış ise başlangıçta heyecan verici görünmese de, takvim etkisinden arındırılmış olması bu verinin daha gerçekçi bir tablo ortaya koyduğu anlamına geliyor. Takvim etkilerinin arındırılması ile mevsimsellikten kaynaklanan dalgalanmalar etkisizleştiriliyor ve elde edilen verilerin dönemin ekonomik koşullarını yansıtması sağlanıyor. Bu anlamda, yıllık bazda gerçekleşen artış yavaş ama sağlam bir büyüme sinyali olarak okunabilir. Fakat, bu büyüme oranının sürdürülebilirliğine dair soru işaretleri devam ediyor.
Sanayi üretimindeki büyümenin arkasında yatan etkenleri analiz ettiğimizde, temel olarak iç talepteki artışın ön planda olduğunu söylemek mümkün. Türkiye’nin genç ve dinamik nüfusu, son dönemde tüketim eğilimlerini artırmış ve bu da üretim talebine olumlu yansımış durumda. Bununla birlikte, ihracattaki performans da üretim artışında rol oynuyor. Özellikle Avrupa ve Orta Doğu pazarlarındaki toparlanma, Türkiye’nin sanayi ürünlerine yönelik talebin artmasına katkı sundu.
Ancak, ham madde fiyatlarındaki artış ve yüksek enflasyonun üretim maliyetlerini olumsuz etkilediği de göz önünde bulundurulmalı. Sanayicilerin artan maliyetleri fiyatlara yansıtmakta zorlandığı kısıtlı kârlılık ortamı, sektörün finansal sağlığını tehdit eden unsurlar arasında yer alıyor. Özellikle döviz kurlarındaki oynaklıklar, ithal girdilere bağımlı üreticiler için ciddi riskler oluşturuyor. Bu nedenle, üretimdeki büyümenin maliyet baskılarının arasında sürdürülebilirliğinin sorgulanması gerekiyor.
Enerji fiyatlarının yükselmesi de kayda değer bir sorun olarak sanayi üretimine yansıyor. Türkiye’de enerji maliyetleri geleneksel olarak yüksek seviyelerde seyrediyor ve bu durum özellikle elektrik yoğun sektörlerde üretim maliyetlerini yukarı çekiyor. Sanayi üretiminin artması, genel enerji talebini de yükseltiyor ve böylece maliyetlerin daha da fazla artma potansiyeli doğuyor. Bu açıdan, enerji politikalarındaki iyileştirmeler ve yenilenebilir enerji yatırımlarının hızlanması üretim sektörüne katkı sağlayabilir.
Diğer yandan, Türkiye’nin sanayi üretimindeki artışta teknolojik dönüşüm ve dijitalleşmenin etkisi de göz ardı edilmemeli. Son yıllarda firmalar, üretim süreçlerini optimize etmek ve verimliliği artırmak için dijital teknolojilere yatırımlarını artırdı. Bu durum, üretim süreçlerinde verimlilik artışlarına, hata oranlarının düşmesine ve zaman yönetiminde iyileşmelere yol açtı. Teknolojik adaptasyonun devam etmesi halinde, üretim artışının daha sürdürülebilir ve güçlü bir yapıya kavuşması mümkün olabilir.
Sanayi üretim verilerinde gözlemlenen bu artışın bölgesel dağılımı da önem arz ediyor. Türkiye genelinde bazı bölgeler, özellikle İstanbul, Marmara ve İç Anadolu bölgeleri, üretim faaliyetlerinde öncü rol üstlenmeye devam ediyor. Ancak diğer yandan, doğu ve güneydoğu bölgelerindeki sanayi yatırımları henüz beklenen seviyede değil. Bölgesel dengesizliklerin giderilmesi ve üretim kapasitesinin ülke genelinde yaygınlaştırılması, uzun vadeli büyüme açısından önemli bir hedeftir.
Bakan Şimşek’in açıklamasından yola çıkarak, bu sanayi üretimi artışının ekonomide yeni bir ivme yaratabileceğini öngörmek mümkün. Fakat, bu büyümenin daha geniş ekonomik göstergelerle desteklenmesi gerekiyor. İşsizlik oranları, enflasyon, ihracat performansı ve yatırım oranları gibi makroekonomik göstergelerde olumlu gelişmeler gerçekleşmezse, sanayi üretimi artışı tek başına ekonomiyi istenilen seviyeye taşımakta yetersiz kalabilir.
Ekonomi yönetiminin bu noktada, üreticilerin karşılaştığı sorunlara yönelik kapsamlı çözümler geliştirmesi gerekiyor. Özellikle finansman imkânlarının artırılması, yatırım teşviklerinin çeşitlendirilmesi ve dış ticaretin desteklenmesi sanayi sektörü için kritik öneme sahip. Ayrıca, ihracata yönelik ürün çeşitliliğinin artırılması ve yüksek katma değerli ürünlerin üretimine yönelim, sektörün uluslararası rekabet gücünü artırmasında etkili olacaktır.
Sonuç olarak, Türkiye’nin sanayi üretiminde sağlanan çeyreklik ve yıllık artış, ekonomik toparlanmanın pozitif göstergelerinden biri olarak değerlendirilebilir. Ancak bu gelişmenin sürdürülebilirliği için kamu ve özel sektör iş birliği ile kapsamlı stratejilerin hayata geçirilmesi şart. Aksi takdirde, mevcut büyümenin geçici bir iyileşme olarak kalma riskiyle karşı karşıya kalabiliriz. Bu sebeple, ekonomik politika yapıcıların öncelikli gündem maddeleri arasında üretim sektörünün sürdürülebilir büyümesini desteklemek olmalıdır.
