Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken’in, yaklaşan Anneler Günü nedeniyle yaptığı açıklamalar, ekonomideki hareketlilik ve tüketici beklentileri bakımından önemli ipuçları veriyor. Palandöken, özellikle bu yılki Anneler Günü’nde, önceki yıllara kıyasla daha hareketli bir piyasa öngördüğünü belirtirken, enflasyonun ve yüksek fiyatların talebi nasıl etkilediğine dair önemli bilgiler paylaştı. Pazarda ve çarşıda yüksek fiyatların tüketim alışkanlıklarını değiştirirken, 80 ila 100 milyar TL arasında bir ciro beklentisinin olması pek çok açıdan düşündürücü. Bu yazımızda, TESK’in öngörüleri ve ekonomideki mevcut konjonktür ışığında, Anneler Günü’nün ticari yansımalarını detaylı olarak ele alacağız.
Öncelikle, TÜİK tarafından açıklanan enflasyon verileriyle birlikte bakıldığında, son yıllarda Türkiye’de tüketici fiyatlarında önemli bir artış yaşanmış durumda. Bu durum haliyle çarşı ve pazardaki fiyatların da yükselmesine sebep oldu. TESK Genel Başkanı’ndan gelen açıklamalar, tüketicinin bu yıl Anneler Günü’nde daha çok harcama yapma eğiliminde olduğunu gösterse de, aslında bu artışın altında baz etkisinin yanı sıra, artan fiyatların ve alım gücündeki dalgalanmaların karmaşık etkileri de yatıyor. Dolayısıyla hem tüketicinin moralinde bir toparlanma hem de fiyatların getirdiği zorunlu harcamalar bir arada değerlendirilmeli.
Bendevi Palandöken, Anneler Günü’ne yönelik beklentilerini belirtirken, “Bu sene ise önceki yıllara göre biraz daha fazla hareket bekliyoruz” diyerek piyasada canlanma sinyalleri verdi. Bu ifadede öne çıkan kelime “biraz daha fazla hareket” ifadesi, ekonomideki belirsizliklerin hala sürdüğünü fakat tüketicilerin kısıtlı bütçeleriyle yine de sevdiklerine daha fazla harcama yapmayı planladıklarını ortaya koyuyor. Burada esnaf ve sanatkâr kesiminin önemli bir güvencesi olarak, yılın belirli dönemlerinde tüketici alışkanlıklarındaki artışlar, piyasaya nefes aldırıyor. Ancak palandöken’in de ima ettiği üzere fiyatlar yüksek, dolayısıyla hareket az miktarda artıyor.
Ayrıca TESK Başkanı’nın 80 ila 100 milyar TL aralığında beklenen ciro tahmini, Türkiye ekonomisinin tüketim dinamikleri ile ilgili önemli bir veri sağlıyor. Bu büyüklükte bir cironun gerçekleşmesi, pandemi sonrası toparlanma sürecinin devam ettiğine işaret etse de, tüketici kesiminin gelir ve harcama dengelerindeki zorlukları da örter nitelikte. Yani toplam ciro artarken, kişi başına düşen harcama miktarları veya satın alınan ürün çeşidinde daralma olabilir. Bu da fiyatların yüksek olmasının bir sonucu olurken, tüketici tercihlerinde kalite ve fiyat odaklı kararsızlıklara neden oluyor.
Peki, yüksek fiyatlar gerçekten tüketici davranışlarını nasıl etkiliyor? Yapılan araştırmalar, enflasyonun belirli bir noktaya kadar tüketimde düşüşe yol açabildiğini ancak kültürel ve duygusal önem taşıyan özel günlerde tüketicilerin harcamalarını kısmen artırdığını gösteriyor. Anneler Günü gibi özel günler, aile bağlarının güçlendiği, hediyeleşmenin ön planda olduğu zamanlar. Bu sebeple, ekonomik zorluklara rağmen harcamalar bu dönemde artma eğiliminde oluyor. TESK’in beklentileri de tam olarak bu psikolojinin yansıması.
Bir başka önemli mesele ise esnaf ve sanatkâr kesiminin bu özel günlerde özellikle pandemi sonrası nasıl bir yükseliş yaşadığıdır. Pandemiyle birlikte büyük alışveriş merkezlerinden ve online platformlardan alışveriş artarken, küçük işletmeler ve yerel esnaf zor günler geçirmişti. Ancak TESK’in açıklamalarında bu yıl hareketlilik beklentisi, küçük ve orta ölçekli işletmelerin pazar payı kazanma gayretlerini de destekliyor. Bu da ekonominin tabana yayılması açısından olumlu bir gelişmedir.
Öte yandan, 80-100 milyar TL ciro beklentisi, aynı zamanda kamuoyu ve yatırımcılar için bir referans noktası olarak da değerlendirilmeli. Ekonomi yönetimleri, bu tür özel günlerin ekonomik büyümeye etkilerini dikkate almalı, esnaf ve küçük işletmeler için teşvik ve destekleri artırmalıdır. Çünkü bu büyüklükteki bir ciro, doğrudan ekonomik canlılık anlamına gelmekle birlikte, piyasanın risklerden arındırılarak sürdürülebilir olması için doğru politikaların uygulanmasını gerektiriyor.
Fiyat artışları karşısında tüketicinin alışveriş alışkanlıklarını değiştirmesi, sadece miktar veya çeşit azlığına değil, aynı zamanda daha ucuz alternatiflerin ve kampanyaların ön plana çıkmasına da neden oluyor. Bu açıdan bakıldığında, esnaf kesiminin rekabet gücünün korunması için inovasyon, ürün çeşitliliği ve müşteri memnuniyeti odaklı stratejilere ihtiyacı bulunuyor. TESK’in yaptığı tahminler, esnafın bu yeni ekonomik şartlarda adaptasyonunun sağlanmasının ne denli önemli olduğunun altını çiziyor.
Anneler Günü gibi özel günlerde harcamaların artması, genel ekonomik döngülere de olumlu yansıyor. Zira tüketimin canlanması, üretim ve hizmet sektörlerini doğrudan etkiliyor. Bununla birlikte, fiyat ve gelir dengesizliği sürdüğünde, bu olumlu etkiler kalıcı olmaz ve kısa vadede sınırlı kalabilir. Bu noktada açıklamalardaki umutlu beklentilerin, hükümet politikaları ve piyasa gerçekleriyle uyumlu ilerlemesi gerekiyor.
Yatırımcılar ve piyasa uzmanları da TESK’in pandeminin ardından çıkan bu beklentilerindeki hareketliliği yakından takip ediyor. İç piyasadaki hareketlenme, hem döviz kurlarındaki dalgalanmaları hem de faiz oranlarını etkileyebilir. Bu nedenle Anneler Günü gibi özel günlerin ekonomik büyümeye katkısının detaylı analizi, makroekonomik istikrar açısından kritik. Palandöken’in açıklamalarında yer alan cirolara bakarak, gelecekte benzer özel günlerin ekonomideki rolünü daha iyi anlayabiliriz.
Sonuç olarak, TESK Genel Başkanı’nın öngörüsü, Türkiye’de özel günlerdeki tüketim dinamiklerinin ekonomik koşullardan ne derece etkilendiğini gösteriyor. Artan fiyatlara rağmen Anneler Günü’nde tüketicilerin sevdiklerine harcama yapma eğiliminde olması, aynı zamanda toplumsal dayanışma ve duygusal bağların ekonomik yansımalarına dair önemli bir örnek teşkil ediyor. Bu durum, sadece ekonominin değil, sosyal hayatın da bir yansıması olarak görülmeli.
İlerleyen dönemlerde TESK ve benzeri kuruluşların, piyasa şartlarını daha yakından izleyerek, esnafın ve sanatkârın hak ettiği desteği alması kritik olacak. Çünkü küçük ve ortadaki işletmeler, Türkiye’nin ekonomik bel kemiğini oluşturuyor. Anneler Günü gibi özel günlerdeki ciroların artması, aslında bu kesimlerin yaşadığı rekabetin ve piyasa gerçeklerinin daha profesyonel yönetilmesi ihtiyacını da ortaya koyuyor.
Elbette yüksek fiyatlar ve enflasyon gibi ekonomik zorluklar sürdüğü müddetçe, tüketicinin satın alma gücünde sıkıntılar devam edecek. Ancak bu özel günler, tüketicinin bütçe ayarlaması yaparak belirli kalemlerde harcama yapma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Ekonomistler, bu dinamiğin doğru yönetilmesi halinde hem tüketici hem üretici lehine sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiyor.
Son olarak, bu yılki 80-100 milyar TL civarındaki cironun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği, önümüzdeki günlerde piyasada yaşanacak gelişmelerle netleşecek. Ancak belirlenen hedeflerin ekonomik toparlanma ve sürdürülebilir büyüme açısından önem taşıdığı kesin. TESK ve Bendevi Palandöken’in açıklamaları, Türkiye ekonomisinin devam eden değişimi ve tüketici profilindeki evrilmeyle ilgili önemli bir mihenk taşı olarak değerlendirilmeli.
