Türkiye Cumhuriyeti Mali Suçları Araştırma Kurulu’nun (MASAK) yayımladığı son rapor, ekonomik suçlarda hangi alanların daha fazla ön plana çıktığını net bir şekilde ortaya koyuyor. Kuruma iletilen şüpheli işlem bildirimlerinde, vergi kaçakçılığı yüzde 25 oranla ilk sırada yer alırken, hemen ardından yasadışı bahis ve kumar faaliyetleri yüzde 24 ile gelmekte. Dolandırıcılık ise yüzde 20 oranıyla üçüncü sırada bulunuyor. Bu veriler, ülkemizdeki ekonomik suçların yapı ve yoğunluğu hakkında önemli ipuçları sunarken, geleceğe yönelik alınması gereken önlemler konusunda da fikir veriyor.
Ekonomik suçlar büyüklük, çeşitlilik ve devlet bütçesine verdiği zararlar açısından ciddi bir tehdit oluşturuyor. MASAK’ın verileri, bu tehditlerin ne kadar kapsamlı olduğunu ortaya koyuyor. Vergi kaçakçılığı alanında yaşanan yüksek oran, devletin vergisel gelirlerinde önemli kayıplara neden olurken, kamu hizmetlerinin finansmanını da etkilemekte. Bu durum sadece bütçeyi zayıflatmakla kalmayıp, adil vergi sisteminin de işleyişine gölge düşürüyor.
Yasadışı bahis ve kumar sektörü ise Türkiye’de hem ekonomik hem toplumsal boyutuyla büyük sorun arz ediyor. Aslında yasadışı bahis, hem bireysel hem de organize suç ağlarının gelirlerine önemli bir kaynak sağlıyor. Bu tür faaliyetlerde ortaya çıkan ekonomik akışlar, gözden kaçırıldığında vergi kaybı yanında finansal sistemin suistimal edilmesine yol açabiliyor. Kurumun raporunda kuşkusuz dikkat çekici olan nokta, bu faaliyetlerin neredeyse vergi kaçakçılığı kadar büyük bir paya sahip olmasıdır.
Dolandırıcılık grup olarak da önemli bir kriz alanını oluşturuyor. MASAK verilerinde çek, senet ve sigorta dışı dolandırıcılığın yüzde 20 dolayında olması, dolandırıcılık faaliyetlerinin ne denli farklı ve çeşitli biçimlerde karşımıza çıktığını gösteriyor. Bunun yanında finansal piyasaların regülasyonunun güçlendirilmesi, mağduriyetlerin önüne geçilmesi açısından kritik görünüyor.
Peki, tüm bu veriler ışığında Türkiye’de ekonomik suçlarla mücadele ne kadar etkin? MASAK’ın varlığı ve faaliyetleri, şüpheli işlemleri tespit etmek ve analiz etmek bakımından olumlu bir adım olsa da, sadece raporlama ve takip değil; aynı zamanda önleyici politikaların uygulanması ciddi bir gereklilik olarak öne çıkıyor. Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi, özellikle bankacılık ve finans sektörüne ciddi sorumluluklar yüklüyor.
Ekonomik suçlarda bu denli yüksek oranlara ulaşılması, Türkiye’nin finansal altyapısındaki zayıflıkların da ipuçlarını veriyor. Dijitalleşmeyle birlikte suç tiplerinde de dönüşüm yaşanırken, MASAK raporundaki veriler eski alışkanlıkların devam ettiğini ama aynı zamanda yeni tehlikelerin de ortaya çıktığını göstermekte. Özellikle dijital platformlar üzerinden yapılan işlemlerdeki riskler, denetim mekanizmalarının daha da güçlendirilmesi ihtiyacını doğuruyor.
Vergi kaçakçılığı neden hâlâ böyle yaygın? Bunun arkasında hem yasal boşluklar hem de denetim mekanizmalarının yetersizliği yatıyor olabilir. Vergi sisteminin daha şeffaf hale getirilmesi, kayıt dışılığın azaltılması ve denetimlerin etkinleştirilmesi, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerdeki kaçakçılığın önlenmesine yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra, ekonomik kriz ve daralma dönemlerinde vergi kaçakçılığının arttığı da literatürde belirtilen bir gerçek.
Yasadışı bahis ve kumar alanında ise suç örgütlerinin faaliyetlerini finanse etme yöntemleri dikkatle izlenmeli. Burada MASAK’ın finansal izleme yeteneği, polis ve yargı organlarıyla iş birliği artırılarak daha etkin mücadele edilebilir. Yasadışı bahis sadece para kaybıyla değil, aynı zamanda toplumsal sorunlarla da ilişkilidir. Dolayısıyla önleyici tedbirlerin sadece ekonomik değil, sosyal bir bütçeyle de desteklenmesi gerekmektedir.
Dolandırıcılıkta ise teknolojinin sunduğu imkanlar, hem suçun yapılış biçimlerinde çeşitlenmeye yol açıyor hem de mağdur sayısını artırıyor. Kimlik avı, sahte işlem bildirimleri, sahte çekler ve senet işlemleri gibi dolandırıcılık türleri finans dünyasında sıklıkla karşılaşılan riskler. Burada kamuoyunun bilinçlendirilmesi, finansal eğitim ve bilinçlendirme kampanyalarının desteklenmesi gerekiyor.
MASAK’ın bu raporu, ekonomik suçlarla mücadelede sadece tespit edici değil, yol gösterici nitelikte bir belge olarak algılanmalı. Hukuki düzenlemelerin iyileştirilmesi, suça karışanların etkin bir şekilde cezalandırılması ve finansal denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi için bir başlangıç noktası sağlıyor. Ayrıca sivil toplum kuruluşları ve özel sektörle iş birliği, ekonomik suçlarla mücadelede yeni stratejiler geliştirilmesini sağlayabilir.
Ekonomik suçlarla mücadelede kapsamlı ve koordineli bir yaklaşım şart. MASAK’ın yanı sıra Gelir İdaresi Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve diğer ilgili birimlerin koordinasyonu artırılarak etkili sonuçlar alınabilir. Ayrıca, uluslararası iş birliği de giderek önem kazanıyor; çünkü ekonomik suçlar çoğu zaman sınır ötesi boyutlarda gerçekleşmekte. Türkiye’nin bu alandaki uluslararası standartlara adapte olması ve etkin bir iş birliği yapması gerekiyor.
Sonuç olarak, MASAK verileri ekonomik suçlar konusunda önemli bir alarm işaretidir. Bu verilere göre, Türkiye’de vergi kaçırma öncelikli sorun olmaya devam ederken, yasadışı bahis ve dolandırıcılık faaliyetleri de ekonomik düzeni tehdit ediyor. Bu durum, hem ekonomik büyümeyi hem de sosyal adaleti olumsuz etkileyerek uzun vadede sürdürülebilir kalkınma hedeflerine zarar verebilir. Dolayısıyla, etkili önlemler alınmazsa, geniş kesimleri içine alan negatif etkilerin büyüyeceği öngörülebilir.
Bizler ekonomi uzmanları ve kamuoyu olarak, bu tür verileri sadece rakam olarak değil; toplumsal bir olgu olarak düşünmeli ve harekete geçmeliyiz. Sadece devlet ve ilgili kurumlar değil, tüm bireyler ve işletmelerin daha şeffaf, hesap verebilir ve etik bir ekonomik ortam için sorumluluk üstlenmesi gerekiyor. Bu anlamda MASAK raporu, büyük resmi görmek ve çözüm yollarını tartışmak açısından önemli bir fırsat sunuyor.
Ekonomik suçlarla mücadelede başarı, tüm paydaşların ortak iradesiyle mümkün. Bu bağlamda bilgi ve teknolojinin etkin kullanımı, insan faktörünün önemi ve yasal çerçevenin güçlendirilmesi şart. MASAK verileri ışığında politika yapıcıların ve kurumların derhal harekete geçmesi, önümüzdeki yıllarda ekonomik suç örgütlerine karşı daha sağlam bir duruş sergilenmesini sağlayabilir. Son dönemde yaşadığımız ekonomik dalgalanmalarda da gördüğümüz üzere, güçlü ve temiz bir ekonomi için etkili mücadele elzemdir.
