Almanya’nın Heidelberg kentindeki Alman Kanser Araştırma Merkezi tarafından yapılan çığır açıcı bir çalışma, kolorektal kanser (KRK) tarama testlerinde yüksek hassasiyetin her zaman maliyet etkinliği artırmadığını ortaya koydu. Annals of Internal Medicine dergisinin yaklaşan sayısında yayımlanacak araştırmada, geleneksel dışkıda insan immünokimyasal testi (FIT) ile multitarget dışkı DNA testleri (MSDT) ve yeni nesil multitarget dışkı DNA testleri (N-G MSDT) ekonomik açıdan kıyaslandı. Çalışma, erken tespit edilen KRK ve ileri neoplazi vakalarına ulaşırken maliyet etkinliğinin kritik bir unsur olduğunu vurguluyor ve FIT’in, daha yüksek maliyetle gelen MSDT yöntemlerine göre hala öne çıktığını gösteriyor.
Kolorektal kanser, dünya genelinde kanser kaynaklı ölümlerde üst sıralarda yer almakta ve hastalığın erken teşhisi için tarama programları büyük önem taşımaktadır. MSDT ve N-G MSDT, özellikle ileri neoplazi ve erken evre KRK tespiti konusunda klasik FIT testinden daha yüksek hassasiyet vaat ederken, bu avantajın yüksek test maliyetleri ve sağlık sistemlerine getirdiği ekonomik yükle dengelenmesi gerekiyor. Çalışmada Medicare geri ödeme oranları, test maliyetleri ve hastaların takip kolonoskopisine uyumu dikkate alınarak kapsamlı bir ekonomi analizi yapıldı.
Araştırmanın sonuçlarına göre, MSDT tabanlı yöntemlerle erken tespit edilen her bir KRK veya ileri neoplazi vakası için yapılan tarama maliyetleri, FIT ile karşılaştırıldığında 7 ila 9 kat daha fazla. İlginç bir biçimde, MSDT ve N-G MSDT fiyatları mevcut düzeylerinin %20’sine kadar düşürülse bile, bu testlerin FIT’e kıyasla maliyet etkinliğini sağlamak mümkün olmuyor. Bu veriler, toplumsal sağlık politikalarında test hassasiyeti ile ekonomik sürdürülebilirlik arasında dengeli kararlar alınması gerektiğini güçlü bir biçimde ortaya koyuyor.
Çalışmada, pozitif dışkı testinin ardından uygulanacak takip kolonoskopisine yönelik hasta uyumu farklı senaryolarla modellenmiştir. Takip oranları %30’dan %90’a kadar değiştirildiğinde, düşük kolonoskopi uyumu durumunda MSDT’nin ek maliyetleri FIT’e kıyasla 1,4 milyon doların, N-G MSDT’nin ise 1,5 milyon doların üzerine çıkıyor. En yüksek uyum oranlarında bile her erken tespit edilen vaka için ek maliyetler yarım milyon doların üstünde kalıyor. Bu da MSDT yöntemlerinin ekonomik açıdan halen önemli sorunlar taşıdığını gösteriyor.
Araştırmacılar ayrıca, MSDT’nin yüksek hassasiyetinin, FIT’nin pozitiflik eşiklerinin ayarlanması suretiyle yakın düzeyde sağlanabileceğini ifade ediyor. Bu öneri, daha pahalı moleküler testlere kıyasla, maliyetleri arttırmaksızın etkili tanısal performansa sahip FIT testlerinin önemini vurguluyor ve tarama protokollerinin bu doğrultuda yeniden kalibre edilmesi gerekliliğine işaret ediyor. Böylece klinik etkinlik ve ekonomik verimlilik dengede tutulabilir.
Metodolojik açıdan, çalışma, Cologuard ve Cologuard Plus olarak bilinen MSDT ve N-G MSDT testlerinin tanısal doğruluğunu ticari FIT testleriyle karşılaştıran iki bağımsız kohorttan toplanan verilerle yürütüldü. Medicare geri ödeme oranları ve kolonoskopi uyum oranları, erken evre KRK ve ileri neoplazi teşhisi başına tarama maliyetlerinin hesaplanmasında entegre edildi. Bu yöntem, gerçekçi ve uygulanabilir bir maliyet etkinliği modelinin gelişimine katkı sağlamaktadır.
Bu bilgilerin ışığında, çalışma, multitarget dışkı DNA testlerinin toplum tabanlı KRK tarama programlarında mutlak bir üstünlükle benimsenmesi gerektiği görüşünü sorguluyor. Sağlık bütçelerinin sınırlandırılmış olması ve kaynakların etkin kullanım ihtiyacı göz önüne alındığında, FIT’in geniş çaplı tarama planları için cazip ve uygulanabilir bir seçenek olmaya devam ettiği sonucuna varılıyor. Ayrıca, takip prosedürlerine hasta katılımının herhangi bir tarama stratejisinin değerini belirlemede kritik öneme sahip olduğu vurgulanıyor.
Çalışma, test hassasiyeti ve özgüllük oranlarının sabit değil, esnek nitelikte olduğunu ve sınır değerler aracılığıyla optimize edilebileceğini de aktarıyor. FIT’nin pozitiflik eşiklerinin ayarlanmasıyla hem tanısal başarı hem maliyet avantajı elde edilmesi mümkün. Bu durum, yeni moleküler testlerin getirdiği aşırı maliyetlerden kaçınarak screening sonuçlarının iyileştirilmesi için pratik ve umut vaat eden bir yol sunuyor.
Artan kanser yükü ve bütçe kısıtlamalarının yaşandığı sağlık sistemleri bağlamında, bu çalışma oldukça önemli sonuçlar barındırıyor. Politika yapıcılar ve klinisyenlerin ileri tanı testlerinin getirdiği küçük ek faydaları, sağlık sistemlerinin sürdürülebilirliği açısından kritik olan maliyet etkileri ile dengede değerlendirmesi gerekmekte. Bu denge, tarama programlarının herkes için erişilebilir ve makul fiyatlı kalmasına katkı sağlayacak.
Öte yandan, FIT’nin kolaylık ve erişilebilirlik avantajlarına rağmen, hiçbir testin kusursuz olmadığı da belirtilmiş. MSDT ve N-G MSDT, genetik ve epigenetik bilgi içermeleri nedeniyle belli hasta gruplarında potansiyel ek klinik faydalar sunabilir. Ancak bu faydaların, maliyet artışı ve etkinlik karşılaştırmaları ışığında doğrulanması lazım geliyor. Böylelikle, maliyet-etkinlik dengesinin daha hassas şekilde kurulması sağlanabilir.
Yazarlar, tarama algoritmalarının geliştirilmesi için risk sınıflandırma modellerine entegre edilmiş kişiye özel test seçimlerinin önemine dikkat çekiyor. Bu yaklaşım hem FIT hem de multitarget DNA testlerinin güçlü yönlerini bir araya getirerek kişiye özel önleme stratejileri sunabilir ve kamu sağlığı bütçelerini koruyabilir. Bu tür hassas tarama yöntemleri aynı zamanda gereksiz harcamaların önüne geçilmesine olanak tanır.
Sonuç olarak, bu önemli çalışma, kolorektal kanser taramasında pahalı multitarget DNA tabanlı testlere yönelik heyecanı yeniden gözden geçirmeye çağırıyor. FIT’in maliyet etkinliğinin altını çizerek daha hesaplı ve etkili tarama stratejilerinin geliştirilmesinin gerekliliğini vurguluyor. Teknolojik yenilikler ile ekonomik gerçekçilik arasında sağlam bir denge kurmak, kolorektal kanserle mücadelede kritik bir adım olarak öne çıkıyor.
Araştırma Konusu: People
Makale Başlığı: Dollars needed to pay per early-detected colorectal cancer in stool-based screening
Haberin Yayın Tarihi: 13-May-2025
Web References: http://dx.doi.org/10.7326/ANNALS-24-04026
Doi Referans: 10.7326/ANNALS-24-04026
Anahtar Kelimeler: Colorectal cancer, Cost effectiveness, Cancer screening, advanced neoplasia detection techniques, colorectal cancer mortality prevention, colorectal cancer screening guidelines, cost-effectiveness of colorectal cancer screening, early detection of colorectal cancer, economic analysis of cancer screening, fecal immunochemical tests comparison, Medicare reimbursement for cancer tests, multitarget stool DNA tests, non-invasive cancer screening methods, patient adherence to colonoscopy follow-ups, sensitivity vs cost in CRC tests
