Türkiye otomotiv sektöründe yılın ilk dört ayında üretim sekteye uğradı. Geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 2 azalma kaydedilen üretim, 464 bin 290 adetle sınırlı kaldı. Bu düşüş, sektörde beklenen büyüme ivmesinin gerisinde kalırken ekonomik büyümeye de tam anlamıyla yansımadı. Ancak, olumlu gelişmeler de var. Toplam otomotiv ihracatı ise kayda değer bir artışla yüzde 5 yükselerek 12,5 milyar dolara ulaştı. Bu durum, üretim kapasitesindeki gerilemeye rağmen dış pazarlarda Türkiye’nin rekabet gücünü koruduğuna işaret ediyor. Sektörün bu iki önemli göstergesi, kısa vadede sektörde yaşanan zorlukların ve fırsatların yansımalarını ortaya koyuyor.
Üretimde yaşanan yüzde 2’lik azalma, bu yıl otomotiv sektöründe geçen yıllarda görülen yükseliş trendinin yavaşlayabileceğine işaret ediyor. Sektör temsilcileri, üretim kapasitesinde yaşanan bu yavaşlamanın temelinde küresel ekonomik dalgalanmalar, hammadde tedariğinde yaşanan aksaklıklar ve enerji maliyetlerindeki artışların etkili olduğunu belirtiyor. Öte yandan, pandeminin ardından gelen tedarik zinciri sorunları da tam anlamıyla çözülmemiş durumda. Bu sorunlar, üretimin planlanan rakamlara ulaşmasını engelliyor. Böyle bir ortamda üretimde yüzde 2’lik düşüş aslında beklenenden az sayılabilir. Ancak, uzun vadede bu düşüşün devam etmemesi gerekiyor.
Sektörün ihracat performansı, üretimdeki düşüşe rağmen sevindirici bir tablo çiziyor. Yüzde 5’lik artışla 12,5 milyar dolara ulaşan ihracat, Türkiye’nin otomotiv ürünlerini küresel pazarlarda rekabetçi fiyatlarla ve kalitede sunmayı başardığını gösteriyor. Özellikle Avrupa ülkeleri başta olmak üzere ihracat yapılan pazarlarda talebin toparlanması, bu yükselişte önemli bir etken oldu. İhracat artışı, Türkiye ekonomisi açısından da kritik öneme sahip. Döviz girdisi sağlayarak cari açığın dengelenmesine destek olurken, sanayiye olan güveni de artırıyor. Ancak, bu yükseliş sürdürülebilir mi sorusu hep akıllarda.
Enerji maliyetlerinin ve hammadde fiyatlarının artması, sektörün önündeki en büyük engeller arasında bulunuyor. Otomotiv üretiminde kullanılan çelik, plastik gibi temel girdilerin fiyatlarındaki yükseliş, üretim maliyetlerini doğrudan etkiliyor. Bu durum hem üretim hedeflerinin tutturulmasını zorlaştırıyor hem de ürün fiyatlarını artırma baskısı yaratıyor. Üretim artışını engelleyen bu faktörler, aynı zamanda ihracatta da fiyat rekabetini zor hale getirebilir. Sektörün bu zorluklarla baş edebilmesi için devlet teşvikleri ve uluslararası iş birlikleri kritik önemde. Aksi halde, Türkiye’nin otomotiv sektöründeki büyüme potansiyeli zarar görebilir.
Türkiye’de automotiv sektörü, yerli üretim modeliyle gelişmiş ve önemli yatırımlarla güçlenmiş durumda. Ancak, üretimdeki yüzde 2’lik gerileme, sektördeki diğer yapısal sorunların da masaya yatırılması gerektiğini gösteriyor. İş gücü kalitesinden, teknolojik altyapıya kadar kapsamlı değerlendirmeler yapılmalı. Özellikle elektrikli araçların üretimine geçiş sürecinde Türkiye’nin hızlı adımlar atması gerekiyor. Dünya genelinde otomotiv sektörü elektrik ve çevreci araçlara yönelirken, Türkiye’de bu alandaki kapasite henüz istenen seviyede değil. Sektörün uzun vadede rekabetçi kalabilmesi için bu dönüşümü hızlandırması şart.
İhracattaki artış, dikkat çekici olmakla birlikte daha yüksek katma değerli ürünlerin ihracatına yönelmek gerekiyor. Yalnızca adet bazında değil, teknoloji ve inovasyona dayalı ürünlerle pazar payını artırmak önemli. Çünkü global otomotiv pazarı giderek daha inovatif ve sürdürülebilir teknolojilere odaklanıyor. Türkiye’nin bu trendi yakalayabilmesi için Ar-Ge yatırımlarını artırması ve yerli teknoloji geliştirmeyi teşvik etmesi kaçınılmaz. Aksi takdirde, sektör kolayca orta gelir tuzağına saplanabilir. Bu bağlamda, kamu-özel sektör iş birliği daha da güçlendirilmelidir.
Pandemi sonrası dönemde, özellikle yarı iletken krizinin otomotiv sektörüne etkisi hala sürüyor. Bu kriz, üretim planlamalarında belirsizliklere ve üretimin düşmesine neden oldu. Türkiye üreticileri, bu zorlukları aşmak için stok yönetimini optimize etmeye ve tedarik zincirlerini çeşitlendirmeye çalışıyor. Ancak, hâlihazırda kriz temelli sorunlar çözülmeden üretim rakamlarında istikrarlı bir artış beklemek zor görünüyor. Bu noktada sektörde daha esnek ve dayanıklı yapılar kurmak için yeni stratejilere ihtiyaç duyuluyor.
Temel olarak, Türkiye’nin otomotiv üretiminde kaydettiği hafif gerilemeye rağmen ihracattaki büyüme ekonomiye moral veriyor. Bununla birlikte, sektörün sürdürülebilir büyüme için yapısal reformlara ihtiyacı var. Özellikle elektrikli ve hibrit araç teknolojilerinde dışa bağımlılığın azaltılması, yerli üretimin artırılması önemli adımlar olmalı. Ayrıca, sektördeki genç iş gücünün yetkinliğini artıracak eğitim programları ve yenilikçi yaklaşım teşvik edilmelidir. Böylece, Türkiye uluslararası rekabet arenasında daha güçlü bir konuma gelebilir.
Enerji maliyetlerindeki artışa karşı alınacak önlemler ise sektörün geleceği açısından kritik bir rol oynuyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve enerji verimliliğini artırmaya yönelik projeler, otomotiv üretim tesislerinde uygulanmalı. Devlet ve özel sektör bu konuda ortak politikalar geliştirirse, hem üretim maliyetleri düşer hem de çevresel sürdürülebilirlik sağlanır. Bu tür adımlar, uluslararası piyasalarda Türkiye’nin marka değerini yükseltecektir. Enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, mevcut zorlukların aşılmasında belirleyici olacaktır.
Sektördeki yatırım eğilimleri de gelecek adına umut veriyor. Yurt içi ve yurt dışı önemli oyuncular, Türkiye’de üretim merkezlerini güçlendirmeye devam ediyor. Ancak, bu yatırımların daha çok ileri teknoloji alanlarına odaklanması gerekiyor. Özellikle elektrikli araç, otonom sürüş sistemleri ve bağlantılı araç teknolojileri, yatırımcıların ilgisini çekmeli. Böylece, Türkiye otomotiv sektörü sadece üretim miktarı ile değil teknolojik yeniliklerde de öncü olabilir. Bu bağlamda devletin sağladığı destek ve teşvikler artırılmalı.
Son olarak, tüketici talebindeki değişiklikler de sektörün yönünü belirleyebilir. Hem yurtiçinde hem de ihracatta, çevreci ve yakıt verimliliği yüksek araçlara yönelik talep hızla artıyor. Türkiye üreticilerinin bu trende uygun araç ve teknoloji geliştirmesi, hem pazar payını hem de karlılığı artırır. Sürdürülebilir üretim modelleri benimsenmediği sürece, uzun vadede sektörün rekabetçi kalması zorlaşabilir. Bu nedenle, otomotiv sanayisinin tüm paydaşları birlik içinde hareket etmeli, geleceğe dair stratejilerini bu doğrultuda şekillendirmeli.
Sonuç itibariyle, Türkiye otomotiv sektörü zorluklarla dolu bir süreçte ilerliyor. Üretimde küçük çaplı gerilemeler olsa da ihracat artışı umut verici. Fakat sürdürülebilir büyüme için yapısal dönüşümlere ve inovasyon odaklı politikalara ihtiyaç var. Hem kamu hem özel sektörün ortak hareket etmesi, teşvik ve politikaların doğru yönlendirilmesi sektörün geleceğini şekillendirecek. Türkiye’nin otomotivde rekabetçi ve dışa dönük bir yapıya kavuşması, ekonomik büyümeye güçlü bir destek sunacak. Sektörün bu fırsatları iyi değerlendirmesi, yeni dönemin anahtarı olacak.
