Son yıllarda kanserle mücadelede yaşam biçimi ve davranışların rolü giderek daha fazla önem kazanıyor. İngiltere’de gerçekleştirilen geniş kapsamlı bir araştırma, günlük hayatta sıkça uygulanan bir alışkanlığın – yani yürüyüş temposunun – kanser gelişim riski üzerinde dikkat çekici etkileri olduğunu ortaya koydu. UK Biobank bünyesinde toplanan yaklaşık 330.000 katılımcının verileri kullanılarak yapılan bu çalışma, yürüyüş hızının sadece fiziksel aktivite miktarından bağımsız olarak bazı kanser çeşitlerinin oluşumunu önleyebileceğini gösterdi. Araştırma, kanser epidemiyolojisi alanında çığır açan sonuçlarla, yürüyüş hızının sağlığın ve uzun vadeli iyi oluşun güçlü bir göstergesi olabileceğine işaret ediyor.
Yürüyüş hızı, genel fiziksel aktivite süresi ve mesafesinden bağımsız bir değişken olarak ele alındığında bile belli başlı kanser türlerinde ciddi risk azalmasıyla bağlantılı çıktı. Araştırmacılar, 2006-2010 yılları arasında kaydedilen katılımcıların yaklaşık on bir yıl boyunca sağlık takibini yaptı. İki yıl içinde gelişen kanser vakaları analiz dışında bırakılarak hastalığın önceden mevcut olup yürüyüş hızını etkileyip etkilemediği ihtimali azaltıldı. Bu detay araştırmanın metodolojik anlamda sağlamlığını arttırırken, yürüyüş temposunun gerçekten de koruyucu etki yapma potansiyelini güçlendirdi.
Araştırma sonucunda brisk yani hızlı yürüyüş temposu anal, karaciğerin primer kanseri olan hepatosellüler karsinom, ince bağırsak, tiroid ve akciğer kanseri gibi beş spesifik kanser tipinde anlamlı şekilde risk azalmasıyla ilişkilendirildi. Örneğin anal kanser için hazard oranı 0.30 olarak belirlendi; bu da hızlı yürüyenlerin riskinin yaklaşık yüzde 70 daha düşük olduğunu ifade ediyor. Akciğer kanserinde ise bu oran 0.60 düzeyindeydi. Böyle kayda değer oranlar, yürüyüş temposunun sadece form tutma değil, aynı zamanda hastalık önleyici bir ölçüt olarak benimsenmesinin gerekliliğine işaret ediyor.
Araştırmada kullanılan veri, katılımcıların kendi beyan ettikleri yürüyüş hızına dayanıyor. Bu durum, ölçüm kolaylığı açısından önem kazanıyor; çünkü teknolojiye dayalı veya kapsamlı fiziksel aktivite kayıtları yerine, kişinin kendini değerlendirmesiyle elde edilen veriler büyük ve yaygın popülasyonlarda uygulanabilir sağlık tarama yöntemlerine öncülük edebilir. Bu anlamda, yürüyüş hızı hem toplumsal hem de klinik uygulamalarda düşük maliyetli ve pratik bir sağlık göstergesi haline gelebilir.
Araştırmada cinsiyet, yaş grupları, yaşam tarzı faktörleri gibi birçok karıştırıcı değişken de dikkate alınarak çok sayıda duyarlılık analizi yapıldı. Bu analizler, yürüyüş temposu ile kanser riski arasındaki ilişkinin tesadüfi olmadığını, biyolojik ve davranışsal etkilerle desteklendiğini doğruladı. Ayrıca, ters nedensellik yani gizli hastalıkların yürüyüş hızını düşürerek sonuçları çarpıtması olasılığı da bu yöntemlerle minimize edildi. Dolayısıyla, elde edilen bulguların güvenilirliği artırıldı.
Fizyolojik açıdan hızlı yürüyüş, kardiyorespiratuar dayanıklılığı artırır ve metabolik sağlığı iyileştirir. Bu etkiler, vücutta kronik inflamasyonun azalması, bağışıklık sisteminin güçlenmesi ve hormon dengesinin korunması gibi kanser oluşumunu engelleyen mekanizmalar üzerinde olumlu rol oynar. Daha önceki klinik araştırmalar da hızlı yürüyüşün insülin duyarlılığını artırdığını, yağ oranını düşürdüğünü ve genel metabolik fonksiyonları desteklediğini göstermiştir. Bu yüzden yürüyüş temposu, kanser biyolojisi için temel önemdeki sistemleri optimize edici bir davranış olarak değerlendirilmelidir.
Yürüyüş temposunun, genel fonksiyon kapasitesi ve vücut direnciyle yakın ilişkisi de araştırmada vurgulanan bir başka önemli boyut oldu. Yüksek fiziksel kapasite, genel hastalık ve ölüm oranlarını düşüren bir faktör olarak literatürde tanımlanıyor. Klinik uygulamalarda yürüyüş hızı nedenleri, mevcut sağlık durumu ve olası risklerin göstergesi olarak göz önünde bulundurulabilir. Kanser riskinin belirlenmesinde yürüyüş temposu, diğer tanısal ve risk faktörü değerlendirme araçlarına eşlik edebilir ve bireye özel önleyici stratejiler geliştirmede rol oynayabilir.
Bu araştırmanın ortaya koyduğu önemli bir yenilik, yürüyüş temposunun fiziksel aktivitenin miktarından bağımsız olarak kanser riskini azaltmasıdır. Bu durum, sadece yürüyüş süresinin artırılmasının yeterli olmadığını, tempolu ve daha yoğun yürüyüşün kanser önleme açısından kritik olduğunu gösteriyor. Bu bulgu, halk sağlığı önerilerinde “yeterli egzersiz miktarı” konusundaki mevcut algının gözden geçirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Toplumsal düzeyde hızlı ve tempolu yürüyüşü teşvik etmek, düşük maliyetli ve erişilebilir bir kanser önleme stratejisi olarak öne çıkıyor. Özellikle zaman kısıtlamaları, çevresel engeller veya hareket kısıtlılıkları nedeniyle toplam hareketlerini artırması zor olan bireyler için yürüyüş temposunun iyileştirilmesi pratik bir hedef olabilir. Kamu sağlığı programları, sadece yürüme süresini artırmakla yetinmeyip tempo ve yoğunluğa da vurgu yapan mesajlarla çalışmalarını şekillendirebilir.
Yürüyüş temposunun kanser riskini azaltma mekanizmalarını daha iyi anlamak için gelecekte yapılacak araştırmalar erişkinlerin metabolik ve immün biyobelirteçlerini içeren kapsamlı analizler sunabilir. Ayrıca yürüyüş hızının farklı demografik gruplar, etnik topluluklar ve kanser alt tiplerine göre farklı etkiler gösterip göstermediği araştırılmalıdır. Böylelikle kişiye özel önleyici taktikler ve politikalarda daha etkin ve incelikli çözümler geliştirilebilir.
Bu çalışma, davranışsal ve genetik faktörlerin kanser oluşumundaki etkisini ortaya koyan önemli bir kanıt olarak bilim dünyası tarafından ilgiyle karşılandı. Yürüyüş temposu sadece fiziksel sağlık göstergesi değil, aynı zamanda moleküler direnç ve biyolojik dayanıklılığın yansıması olabilir. Bu sonuçlar, sağlıklı yaşam biçimleri oluşturma stratejilerinde tek yönlü hareket klinik yaklaşımlar yerine daha bütüncül ve çok boyutlu modellerin gerekliliğini ortaya koyuyor.
Araştırmacılar, çalışmanın gözlemsel doğasından ötürü kesin nedensellik çıkarmaktan kaçınırken, biyolojik olasılık ve önceki literatürle desteklenmiş bulguların, hızlı yürüyüşün kanser riskini azaltabileceğine dair umut verici mesajlar taşıdığını vurguladı. Bu nedenle, kamu sağlığı politikalarında yürüyüş temposuna özel önem verilerek, uzun vadeli kanser yükünün azaltılmasına katkı sağlanabilir. Uygulanabilir, kültürel açıdan benimsenebilir ve pratik hedefler içeren bu yaklaşım, gelecekte sağlık harcamalarının da kontrol edilmesine yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, UK Biobank verilerine dayanan bu öncü çalışma, pasif sağlık göstergeleri yerine kolayca ölçülebilen aktif eylemlerin kanser önlemede ne kadar kritik olduğunu gösterdi. Yürüyüş temposuna odaklanmak, yalnızca aktivite miktarını artırmaktan daha etkili ve sürdürülebilir kanser risk azaltıcı yöntemler sunabilir. Küresel artan kanser yükü karşısında, erişilebilir ve düşük maliyetli hayat tarzı değişiklikleri aracılığıyla önemli kazanımlar elde etmek mümkün olabilir.
Araştırma Konusu:
Kendi bildirdikleri yürüme hızının 28 farklı kanser türüyle olan ilişkisi ve yürüme hızının kanser oluşum riskine bağımsız etkisi.
Makale Başlığı:
Usual walking Pace and risk of 28 cancers– results from the UK biobank
Web References:
https://doi.org/10.1186/s12885-025-14258-x
Doi Referans:
https://doi.org/10.1186/s12885-025-14258-x
Resim Credits:
Scienmag.com
Anahtar Kelimeler:
brisk walking and cancer prevention, cancer risk factors and lifestyle, epidemiological study on cancer and movement, exercise intensity and disease risk, intensity of walking and health outcomes, long-term health effects of walking, multivariable analysis in cancer research, physical activity and cancer development, protective role of walking in cancer, self-reported walking pace and health, UK Biobank study on cancer, walking speed and cancer risk
